Brotzeit door Udo Pollmer
Wanneer een dagblad haar lezers die maar niet willen luisteren de typhus wenst: de levensmiddelenchemicus Udo Pollmer, wetenschappelijk leider van de EU.L.E. vereniging.
De TAZ weet wat haar lezers willen: een gezond wereldklimaat. Wanneer het niet anders kan, dan moeten de teken het maar doen: "Vanuit het Zuidoosten van de VS komt de redding in zicht: de Lone-Star-teek (Amblyomma americanum) neemt resoluut het overredings-werk over en maakt met één beet de mensen tot vegetariër. Want in het speeksel van de kleine klimaatredders zit een suikermolecuul..., dat ook in rood vlees voorkomt. " Het gevolg: een vleesallergie. "Zo levert een kleine teek haar bescheiden aandeel aan de redding van de wereld."
Bij ons hebben we de genoemde teek nog niet – maar wel de gemene schapenteek, waarvan de...
... beet een vergelijkend effect heeft. Volgens de waarnemingen van de artsen word echter door deze allergie vrijwel niemand vegetariër. Biefstuk liefhebbers en lever kaasgenieters zijn niet gek: ze nemen dan hun toevlucht tot Zwitserse kaas, maatjesharing of gebakken kip. Daar zit de dubieuze stof niet in.
De geschiedenis met de teken-vleesallergie kwam naar buiten door een nieuw medicament, een zogenaamd monoclonaal antilichaam. Het wordt voorgeschreven in de kankertherapie. Tot ieders verrassing reageerder sommige patiënten al bij het eerste gebruik allergisch, deels ook met de dood tot gevolg. De trigger bleek de α-galactose te zijn, de suiker die ook wordt aangetroffen in het speeksel van de teek en in het vlees van de meeste zoogdieren. Dus ook in de muizen, die gebruikt worden om het medicijn te produceren.
Eerst wordt de muis ingespoten met het antigeen. Nu vormen zich in het bloed antilichamen, die met het antigeen reageren en in de milt accumuleren. De milt wordt verwijderd en de cellen geoogst. Deze worden nu door fusie met kankercellen onsterfelijk gemaakt. Zodoende zit er ook een klein beetje "muis" en daarmee α-galactose in het kankermedicijn.
Tot aan deze bevinding was de vleesallergie zo goed als onbekend. Dat hing er mee samen, dat aan tafel de reactie aanzienlijke tijd op zich liet wachten – namelijk zolang totdat het vlees verteerd is. De kans op een allergie stijgt met het aantal beten van de teek en de hoeveelheid geconsumeerd vlees. Jagers en bosbouwers zijn bijzonder vaak de klos. Gevogelte is vrij van α-galactose, maar ook daar bestaan allergieën tegen, net zo goed als tegen eieren, vis en zeevruchten.
Gevaar door suiker? Nee, door teken!
Belangrijker dan een braadallergie door tekenbeten zijn de virussen en bacteriën, die de kleine beesten in hun speeksel meevoeren en overbrengen op de mens. Typische symptomen van een tekeninfectie zijn koorts en koude rillingen, hoofdpijn, vermoeidheid, pijn in de spieren -en gewrichten en huiduitslag. Weken of maanden kunnen verstrijken voordat de eerste klachten zich voordoen, dus de verbinding tussen de picknick in het groen en de pijn kan niet meer gelegd worden. Twee van de drie patiënten hebben de tekenbeet niet opgemerkt of zijn die vergeten.
Veruit de meest voorkomende en gevaarlijkste aandoening is de Lyme Disease, veroorzaakt door borrelia bacteriën. Het zekerste teken van een infectie is de roodkleuring van de huid. Echter, in een op de twee gevallen blijft die uit, de patiënten klagen echter wel over de symptomen van een „zomergriepje." Een onmiddellijke behandeling met antibiotica beschermt tegen acute klachten zoals gewrichtspijnen, hersenvliesontsteking of hartproblemen (myocarditis).
Het succes is meestal niet van lange duur. De borrelia bacteriën duiken jaren later als donderslag bij heldere hemelt opnieuw op en er ontwikkelt zich een nieuw ziektebeeld, de chronische Lyme Disease. Het bekendste vetraagde gevolg is artritis. In dezelfde mate treden neurologische klachten op zoals neuropathieën en psychische malaise, die vaak verwisselt worden met foutdiagnoses zoals depressies of psychosomatische kwalen. De juiste diagnose is op grond van de variabele symptomen heel tricky te stellen: sommige artsen spreken erover dat borrelia bacteriën allerlei ziekten zouden „imiteren."
Daarmee is de trukendoos van de lyme-bacteriën nog niet uitgeput: zij leggen ook het immuunsysteem plat en zetten zo de deur wagenwijd open voor andere ziekteverwekkers. Daarvan profiteren vooral microben genaamd bartonella, die eveneens vaak voorkomen in teekspeeksel. Bartonella zijn bekend als veroorzakers van de kattenkrabziekte. Typisch daarvoor zijn slaapstoornissen, chronische vermoeidheid, hoofdpijn, vetzucht en artritis. Stelt de diagnostisering van een borreliose al hoge eisen aan de arts, dan zorgen op hetzelfde moment aanwezige ziekteverwekkers pas echt voor verwarring.
Nymfen: van bekoorlijke schoonheid
Sommige jaren zijn er maar weinig teken zichtbaar - maar dat betekent niet, dat ze er niet zijn: jonge teken, zogenaamde nymfen zijn klein en worden door leken vaak niet opgemerkt, maar deze kleine insecten kunnen al infectueus zijn. Douchen na een wandeling door hoog gras of door struiken verwijdert vers opgelopen parasieten nog het beste. Hebben grotere exemplaren zich eenmaal in de huid geboord, dan verrichten tekenkaarten of tekentangen goede diensten.
Het mag duidelijk zijn, dat het verzamelen van paddenstoelen en kamperen met enig risico verbonden is. Daar staat tegenover dat het gevaar van teken onder struiken in eigen tuin, vooral in de buurt van bossen, vaak onderschat wordt. Om nog maar te zwijgen van tuintjes op kleuterscholen. In het huishouden zijn katten de belangrijke besmetters.
In steden, gedijen de tekenpopulaties door rondslingerende afval. Wanneer de tafel rijkelijk gedekt is voor muizen, duiven en ratten, dan vinden teken snel een waard. Wanneer dan de groenvoorzieners kinderspeelplaatsen aanplanten met struiken en heggen, dan hoeven de verborgen loerende teken niet lang op een warm maaltje bloed te wachten.
Het exacte aantal getroffen mensen is onbekend, bij ons zou het gaan om ongeveer 1.000.000 geïnfecteerde mensen, met een toenemende tendens. Een miljoen chronische patiënten, die vaak erg veel pijn lijden, zonder hoop op definitieve genezing. In plaats van hier onderzoek naar te doen en voorlichting te geven, wordt de voedingsadvisering met geld overladen om pizza's of roomijs of wat dan ook als "ongezond" te brandmerken. Niet het gebrek aan vers fruit of vetarme sojabrokjes zijn de grond voor chronische vermoeidheid, spier- en gewrichtspijn, voor slechte leverwaardes en mentale aandoeningen, maar vaak genoeg worden ze door teken, ach wat, door „klimaatredders“ overgedragen.
Literatuur
Anon: Die Klimaretterin lauert im hohen Gras. TAZ Kolumne Liebeserklärung. Taz.de 27. Februar 2019
Berghoff W: Lehrbuch Lyme Borreliose. Berghoff, Rheinbach 2016
Robert-Koch-Institut: RKI-Ratgeber Lyme Borreliose. Epidemiologisches Bulletin 2019; (17): 137-143
Middelveen MJ et al: Persistent Borrelia infection in patients with ongoing symptoms of Lyme Disease. Healthcare 2018; 6: e33
Jappe U et al: Meat allergy associated with galactosyl-α-(1,3-galactose (α-Gal) – Closing diagnostic gaps by anti-α-Gal IgE immune profiling. Allergy 2018; 73: 93-105
Fischer J, Biedermann T: Verzögerte Soforttyp-Allergie gegen rotes Fleisch und Innereien: aktueller Wissensstand zu einem neuen Krankheitsbild. Journal der Deutschen Dermatologischen Gesellschaft 2016; 14: 38-44
Salman M, Tarrés-Call J (Eds) : Ticks and Tick-borne Diseases. CABI, Wallingford 2013
Goodman JL et al (Eds): Tick-borne Diseases of Humans. ASM, Washington 2005
Boulanger N et al: Ticks and tick-borne diseases. Medecine et Maladies Infectieuses 2019; 49: 87-97
Cutler SJ et al: A new Borrelia on the block: Borrelia miyamotoi - a human health risk? Euro Surveillance 2019; 24: (18)
Regier Y et al: Combination of microbiome analysis and serodiagnostics to assess the risk of pathogen transmission by ticks to humans and animals in central Germany. Parasites & Vectors 2019 7; 12: e11
