Brotzeit door Udo Pollmer

Deze keer willen we meteen twee geloofsprincipes van onze 'verlichte' samenleving in rook op laten gaan: Het gaat om een supergif, dat in eerste instantie door artsen preventief en als therapie voor alle populaire kwalen van destijds warm aanbevolen werd en dat later, toen de hele wereld de medische adviezen opvolgde, door artsen als oorzaak van alle kwaad vervloekt werd. Het gaat om tabak, beter gezegd om de nicotine.

Wie een blik in de leerboeken werp, ervaart dat nicotine een ongelooflijk giftige stof voor de mens is. Verbazingwekkend is echter, dat proefdieren veel hogere doseringen kunnen verdragen, tot wel het 100-voudige. Dit wekte de nieuwsgierigheid op...

...van Bernd Mayer, een toxicoloog uit Graz, die de herkomst van de gegevens begon te controleren.

Uitgangspunt voor het idee dat nicotine uiterst giftig zou zijn, is volgens zijn recherchewerk een experiment dat meer dan 150 jaar geleden plaatsvond. Volgens een relevant werk, het "Lehrbuch der Intoxikationen", hadden proefpersonen al met 1 tot 4 milligram nicotine aan de zwaarste vergiftiging geleden: krampen, braken, visuele stoornissen en bewustzijnsverlies. Wie bedenkt dat een roker met iedere sigaret al 2 milligram nicotine tot zich neemt, zal moeten erkennen dat er iets aan het rapport niet kan kloppen.

Geheel ten overvloede beschrijft de auteur, die 150 jaar geleden verslag van het obscure experiment had gedaan aan zijn collega's, aansluitend een experiment op zichzelf: hij had 7,5 milligram nicotine ingeslikt, maar voelde daarbij slechts milde symptomen. Vandaag de dag zijn er talloze gevallen bekend waarin mensen een veel hogere dosis hebben overleefd zonder schade te hebben opgelopen. Als de 30 milligram, die tegenwoordig als dodelijke dosis wordt genoemd, juist zou zijn, zouden rokers al na één pakje sigaretten morsdood moeten zijn.

Heilige eenvoud, onheilige onwetendheid

Dat onze verslavingsdeskundigen de voor de hand liggende onzin niet hebben opgemerkt, is veelzeggend. In de strijd tegen de "duivelse tabak" is, zoals bekend, ieder middel geoorloofd. De moralist, die meestal een lafaard is, grijpt het liefst naar de leugen, waar hij onwetendheid kan voorspiegelen.

Nadat de hoeders van de openbare zeden bij de tabak Satan’s zwavel-adem hadden geroken, zochten ze nu de achilleshiel van zijn opvolger, de e-sigaret. Ook al zijn de bijwerkingen onbeduidend in vergelijking met het echte lurken, toch is dit voor “voorlichters” geen reden tot vreugde": "Om te stoppen met roken, zijn E-sigaretten… niet geschikt, omdat ze tot geen enkele gedragsverandering bij rokers en rooksters voeren".

Het gaat er dus de “voorlichter” niet om, de mensen voor ziekte en verslaving te behoeden; ze willen 'verkeerd gedrag' definiëren. Een mooi excuus om anderen straffeloos lastig te vallen. De Philister kunnen de gevallen rokerszieltjes dit keer niet met exorbitante tabaksaccijnzen beboeten, omdat e-sigaretten daar nog steeds van zijn vrijgesteld. Wie dankzij e-sigaretten niet meer aan longkanker sterft, is een groot verlies voor de schatkist, de gezondheidszorg en de pensioenverzekeraars.

Als chemisch wapen onbruikbaar

Als nicotine zo giftig is, dan zou het een veelbelovend chemisch wapen moeten zijn. Geïnspireerd door de berichten over het dood- en verderf zaaiende gif, ontwikkelden de Britten tijdens de Eerste Wereldoorlog nicotinekogels. Maar het project bleek een grote mislukking te zijn. Vandaag leest men in de relevante werken t.a.v. chemische wapens niets meer over nicotine. Op zijn best wordt het genoemd als een geneesmiddel tegen de ziekte van Parkinson. Bij het doornemen van de literatuur, dringt zich een heel andere verdenking op: De nicotine is kennelijk een tegengif tegen bepaalde chemische wapens.

Omdat nicotine zo gedemoniseerd werd, worden ook zijn therapeutische mogelijkheden niet benut. Genadeloze zielen vrezen dat dit anders koren op de molens van rokers zou zijn. Daarbij is het een medicament als alle anderen - zoals de nauw verwante werkzame stoffen uit andere nachtschadegewassen, denk maar eens aan de atropine. Al deze alkaloïden worden door de planten geproduceerd ter bestrijding van plagen en ziekten, het zijn dus pesticiden c.q. antibiotica, en dus is nicotine volgens de definitie een echt natuurgeneesmiddel.

De helende kracht van nachtschade

Bij de mens helpt nicotine bij ulceratieve colitis, een uiterst onaangename darmziekte, diverse huidaandoeningen, neurologische aandoeningen zoals hyperactiviteit en vooral bij Alzheimer. Bij Alzheimer zijn de zogenaamde nicotinische-acetylcholine-receptoren in de hersenen beschadigd. De nicotine reactiveert hen, vandaar de naam. Helaas kan men de stof niet patenteren, vandaar ook dat de interesse van de farmaceutische industrie gering is. Opdat niemand op domme gedachtes komt, worden de gelovigen het verhaaltje ingeprent dat de nicotine als verslavende drug alles alleen maar erger zou maken.

Inderdaad geldt het niet alleen als extreem giftig, maar ook uiterst verslavend. Om het rokers makkelijker te maken om te stoppen, zijn er nicotinepleisters - met een dosis tot 20 mg. Vreemd genoeg falen ze in een groot aantal gevallen. Daartoe worden zij soms ook buiten de erkenning om voor bovengenoemde ziekten gebruikt. Op grond van deze ervaringen onderschrijven experts dat de pleisters een gering verslavend potentieel hebben. 

Curieus: Een extreem verslavende drug met een laag verslavingspotentieel? Zijn die nog wel goed bij hun hoofd? De oplossing voor het raadsel: sigaretten maken veel mensen verslaafd - maar niet de nicotine alleen. Dit is ook de reden waarom e-sigaretten niet alle rokers helpen, ook al zijn daar soms andere stoffen bij, die de werking enigszins versterken. 

Deze mythes hadden twee gevolgen: Door te focussen op de nicotine waren alle pogingen om de schadelijkheid van het roken weg te nemen gedoemd te mislukken, en ten tweede werd daarom nagelaten om de therapeutische mogelijkheden van de nicotine te benutten ten voordele van de mensen. Dat is wat er gebeurt als moralisten 'drugbeleid' maken: ze zorgen ervoor dat ze hun verontwaardiging in stand kunnen houden. 

Literatuur

Mayer B: Jow much nicotine kills a human? Tracing back the generelle acceptet lethal dose to dubious self-experiment in the ninetennth century. Archives of Toxicology 2014; 88: 5-7

Kobert R: Lehrbuch der Intoxikation. Enke, Stuttgart 1893

Anon: E-Zigaretten – ein Ende in Sicht? Gute Pillen – schlechte Pillen 2012; H.2: S.5

Powledge TM: Nicotine as Therapy. PLoS Biology 2004; 2: e406

Terry AV et al: Nicotinic ligands as multifunctional agents for the treatment of neuropsychiatric disorders. Biochemical Pharmacology 2015; 97: 388–398

Pitschmann V et al: Military Importance of natural toxins and their analogs. Molecules 2016: 21, e556

Richter, D. Chemical Soldiers. British Gas Warfare in World War I; University Press of Kansas, Lawrence 1992

Reil W: Materia Medica der reinen chemischen Pflanzenstoffe. Hirschwald, Berlin 1857

Hammond D et al: Smokers’ use of nicotine replacement therapy for reasons other than stopping smoking: Findings from the ITC Four Country Survey. Addiction 2008; 103: 1696–1703

Palazzo, A. Seeking Victory in the Western Front: The British Army and Chemical Warfare in World War I; University of Nebraska Press: Lincoln 2003

Ingram JR: Nicotine: does it have a role in the treatment of skin disease? Postgraduate Medical Journal 2009; 85: 196-201

Gupta RC: Handbook of Toxicology of Chemical Warfare Agents. Elsevier, Amsterdam 2015

Ellison DH: Handbook of Chemical and Biological Warfare Agents. CRC, Boca Raton 2008

Alpert HR et al: A prospective cohort study challenging the effectiveness of population-based medical intervention for smoking cessation. Tobacco Control 2013; 22: 32-37

Li Z et al:Smoking is inversely related to cutaneous malignant melanoma: results of a meta-analysis. British Journal of Dermatology 2015; 173: 1540-1543

Wonnacott S, Marks MJ: Nicotine: not just for cigarettes anymore. Drug Discovery Today 1999; 4: 490-492

Graves AB: Alcohol and tobacco consumption as risk factors for Alzheimer's disease: a collaborative re-analysis of case-control studies. EURODEM Risk Factors Research Group. International Journal of Epidemiology 1991; 20 Suppl 2: S48-57

Romano E et al: Nicotine restores Wt-like levels of reelin and GAD67 gene expression in brain of heterozygous reeler mice. Neurotoxicity Research 2013; 24: 205-215