Brotzeit door Udo Pollmer

Welkom bij Brotzeit. Niet alleen ons voedsel beweegt mensen, maar ook de verpakkingen en zakken waarin we ons verpakte voedsel naar huis brengen. Want deze bedreigen de zeeën. Nu al zouden de oceanen zwelgen in plastic afval, om precies te zijn in microplastic, d.w.z. de kleine deeltjes in het plastic die door het zonlicht in de golfslag afbrokkelen.

Alles onder de zon is aan verval onderhevig: rotsen worden kiezels, kiezels worden zand. Uit zand fijnstof. Soms waait de wind het fijnstof uit de Sahara tot in Duitsland, wat de lucht vervuilt - en leidt tot ademhalingsproblemen voor gevoelige medeburgers. Zelfs onschadelijke pollen kunnen hooikoorts en astma veroorzaken. Niet bepaald aangenaam.

Elk plastic valt uiteen tot ontelbare microdeeltjes die zich, net als andere zwevende deeltjes, over heel de wereld kunnen verspreiden. Nu heeft een...

...onderzoeksgroep uit Bremerhaven zelfs microplastic in het Arctische ijs aangetroffen - een ongelooflijke hoeveelheid, zoals ze zeggen. Dit komt door een gevoeligere analysemethode dan voorheen, die ook kleinere deeltjes detecteert. Als men zou zoeken naar de nog kleinere nanodeeltjes, zou men opnieuw verbaasd zijn over de toename.

Zeewater is nog nooit schoon geweest

Alles wat er zoal op aarde bestaat, drijft erin rond: Allerlei soorten gif, zoals giftige mineralen, algengif, dode lichamen, alluviaal materiaal dat door bergrivieren wordt meegevoerd, enz. De onverteerbare overblijfselen van dode wezens worden de zee in gewreven, net als het plastic dat van het vasteland in de oceanen gespoeld wordt.
In de Bremerhavenstudie ontbreken nu gegevens over de talloze deeltjes in zeewater, die weliswaar micro maar geen micro-plastic zijn. Bijvoorbeeld cellulosedeeltjes van katoen, hout en papier. Daarnaast zijn er nog vele andere organische microdeeltjes. Eerst dit totaalplaatje zou een realistische classificatie van de resultaten mogelijk maken.
Maar is plastic niet de belangrijkste vervuiler van de oceanen? Naar schatting komt er jaarlijks ongeveer 8 miljoen ton plastic in de oceanen terecht. Bovendien, zo wordt gezegd, zijn ze in tegenstelling tot cellulose of andere organische deeltjes niet afbreekbaar.

Ter vergelijking: In de zee zijn ook radioactieve stoffen opgelost, zoals uranium bijvoorbeeld. In totaal 4,5 miljard ton uranium – vanaf de oertijd en helemaal van natuurlijke oorsprong. Dus als de zeeën vervuild zijn met 8 miljoen ton plastic, dan is ons zeewater pas echt een radioactief vervuild soepje. Hoe zit het met een campagne tegen uranium in de zee? Doneer, om de vissen van een zekere kankerdood te redden. Wij eisen een wereldwijd verbod op uranium in water! Vermijd het strand op vakantie! Het einde van de wereld is in zicht. Helaas drijft het uranium niet aan de oppervlakte, maar is het in het water opgelost - en dus onzichtbaar. Met foto's wordt het moeilijk.

Plastic: als voedsel zeer gewild

Nu wordt het plastic in de loop der jaren meer en meer. Het is maar een kwestie van tijd, hoor ik, totdat de oceaan overstroomt. Wie dat gelooft, heeft geen rekening gehouden met de evolutie, want een nieuw ecosysteem heeft zich gevestigd op het microplastic. Daar voeden talloze micro-organismen zich met plastic, en anderen zich weer met deze plastic-eters. Er is een nieuwe voedselketen ontstaan. Deskundigen spreken van de plastisphere. Het dient als habitat en voedselbron voor talloze soorten. In tegenstelling tot uranium is plastic niet extreem gevaarlijk, en is het gemakkelijk afbreekbaar. En dat geldt zeker voor onze plastic tassen. Ze worden tenslotte op dezelfde manier afgebroken als cellulose.
In het wetenschappelijk onderzoek is de betekenis van de plastisphere voor het mariene ecosysteem al langer bekend, alleen in de openbaarheid zwijgt men stilletjes. In de natuur heeft niets de eeuwigheid, geen voedselbron blijft ongebruikt. Daarom laten mariene biologen oude autowrakken afzinken in zee, omdat uit het schroot, dat voorheen als kwalijke milieu verontreiniging werd beschouwd, nieuwe riffen ontstaan en talrijke dieren daarin bescherming vinden en zo een nieuwe habitat creëren.

Tegelijkertijd worden verontruste milieubeschermers niet moe, zich over deze evolutie te beklagen, en als een teken van een naderende ondergang te betitelen: Namelijk bij de antibiotica. Vroeger of later leren alle micro-organismen de tegen hen gerichte wapens te ontgiften en zelfs als voedselbron te gebruiken. Ze worden resistent. En dan, zo zegt men, moeten we allemaal sterven, omdat we de strijd tegen de epidemieën verliezen.

Microplastiek en antibiotica-resistentie zijn dus twee zijden van dezelfde medaille - evolutie. Niets blijft voor altijd. We zullen steeds weer opnieuw plastic zakjes gebruiken en nieuwe antibiotica nodig hebben. Zoals we ons zelf ook elke dag opnieuw tegoed doen aan nieuw voedsel.

Literatuur:

Peeken I et al: Arctic sea ice is an important temporal sink and means of transport for microplastic. Nature Communications 2018; 9: e1505

Zettler ER et al: Life in the "plastisphere”: microbial communities on plastic marine debris. Environmental Science & Technology 2013; 47: 7137−7146

Zettler ER et al: 2011 The ‘plastisphere’: a new and expanding habitat for marine protists. Journal of Phycology 2011; 47: S45

Pollmer U: Ökologie: Siedlungszone Plastiktüte. Deutschlandfunk Kultur, Mahlzeit vom 21. Dez. 2013 http://www.deutschlandfunkkultur.de/oekologie-siedlungszone-plastiktuete.993.de.html?dram:article_id=272686

Yoshida S et al: A bacterium that degrades and assimilates poly(ethylene terephthalate). Science 2016; 351: 1196-1199

Austin HP et al: Characterization and engineering of a plastic-degrading aromatic polyesterase. PNAS 2018; 115: E4350-E4357

Jambeck JR et al: Plastic waste inputs from land into the ocean. Science 2015; 347: 768-771

Parker L: 8 Millionen Tonnen Plastik landen jährlich im Meer. NationalGeographic.de vom 12. April 2018

Guidez J, Gabriel S: Extraction of uranium from seawater: a few facts. EPJ Nuclear Sciences & Technologies 2016; 2: e10