Ethoxyquin, wormen & co.
Door Udo Pollmer
Algengiffen, botuline E of wormen – vis is lang niet altijd gezond, maar vaak zelfs schadelijk voor de gezondheid. Milieubeschermers maken zich echter liever zorgen om de stof die aan het visvoer toegevoegd word ethoxyquin – een gevaar, dat het helemaal niet is, meent Udo Pollmer.
De schandalen rondom vis blijven maar komen. Opnieuw hebben milieubeschermers in zalm een pesticide ontdekt, een ‘verboden’, zoals het heet. Daarmee zou voor de liefhebbers van gerookte rampspoed dreigen. Maar welk nu exact, weet niemand precies – ook de milieubeschermers niet, want de toxicologische testen hebben tot nu toe nauwelijks iets belastbaars...
...opgeleverd – en al helemaal niets gelet op de onbeduidende niveaus.
Het dubieuze middel heet ethoxyquin – een stof die aan visvoer toegevoegd wordt. Het remt het bederf van vet en verhindert, dat het voer uit zichzelf gaat branden of zelfs explodeert. Het middel is niet meer toegelaten bij vers fruit, vandaar de huicheltaal van het “verboden pesticide”. Toch belanden tot op de dag van vandaag appels en peren met ethoxyquin in de handel, maar dat stoort kennelijk niemand.
Het GREENPEACE-gif als zegenbrenger?
Natuurlijk liet het Greenpeace-gif zich ook als zegenbrenger verkopen. Bij muizen beschermde het tegen kanker en verlengde de levensduur. Leeftijd-onderzoekers waagden zich aan de ongefundeerde bewering, dat we met ethoxyquin 150 jaar oud zouden kunnen worden. Echter door appels of met vis zullen nooit en te nimmer een werkzame dosis bereikt kunnen worden, daarvoor zouden al pillen nodig zijn. Het nut ervan is echter meer dan twijfelachtig.
Laten we liever eens gaan kijken naar echte bedreigingen: Gedurende de laatste maanden waren er meteen drie waarschuwingen voor gevaarlijke, ja levensgevaarlijke extra’s in vis. Als eerste zouden we ciguatera kunnen noemen, een visvergiftiging, waarvoor het Instituut voor risicobepaling waarschuwt. Oorzaak zijn algengiffen, preciezer gezegd gif van zweepdiertjes of flagellanten, die zich via de voedselketen in roofvissen opstapelt. Door scheepsverkeer en ballastwater hebben de nietige gif producenten, die oorspronkelijk in de Zuidzee gehuisvest waren, de Middellandse zee al bereikt.
Met een visvergiftiging in de psychiatrie
In Duitsland stijgt het aantal gevallen van jaar tot jaar. Vroeger had men vergiftigde – meestal toeristen die op verre reizen barracuda gegeten hadden – opgenomen in een psychiatrische kliniek. Ze leden aan het symptoom van de omgekeerde kou-warmte ervaring: slachtoffers nemen koude als hitte waar en een hete pan als een klomp ijs. Voor een traditionele psychiater een duidelijke aanwijzing dat iemand “van lotje getikt” is.
Verbruikerswaarschuwing nr. 2 komt uit Niedersachsen en geldt de dodelijke zenuwgif botulinium E, dat door een bacterie geproduceerd wordt. Na een zwaar geval van vergiftiging werden onlangs gezouten en gedroogde blankvoorns die een vishandelaar aan restaurants geleverd had, ijlings uit de handel gehaald.
Waarschuwing nr. 3 betreft blinde passagiers in visfilet: de haringwormen. Ze worden overgedragen door het eten van rauwe vis. De groeiende voorkeur laat het aantal gevallen stijgen. In Japan is deze parasitose als gevolg van de consumptie van sushi geen zeldzaamheid – de Japanse artsen kennen de symptomen en behandelen doelgericht. Bij ons worden parasieten diagnostisch vaak over het hoofd gezien en zo nu en dan word de worm zelfs met kanker verwisseld.
Haringwormen zijn bij wildvang wijdverbreid en daarom moet de waar voor verkoop tot op -20 ˚C ingevroren worden, hetgeen de larven dood. Vis uit aquacultuur – dus met sporen van ethoxyquin – is gewoonlijk vrij van deze akelige wormen.
„Boeman“ Ethoxyquin
Voor milieubeschermers is dat allemaal geen thema – ze geven er de voorkeur aan om de vis verbaal te besmeuren. Een tip voor de volgende campagne: Wat dachten jullie van kaliumhydrogencarbonaat? Klinkt gevaarlijk. Hiermee spuiten de fruittelers hun appels tegen schimmelziektes. Het middel is niets anders dan bakpoeder. Dan is er toch een actie mogelijk tegen het “gifgebak”: Het kan toch niet zo zijn, dat een schimmelvernietigingsmiddel door bakconcerns uit winstbejag onder het gebak gemoffeld word, alleen omdat het daarmee mooi rijst! Het poeder is – in tegenstelling tot ethoxyquin – niet eens in visvoer toegelaten. Wat voor een schandaal!
Terwijl consumentenbeschermers een nuttige stof als ethoxyquin tot boeman opblazen, worden lijf en leden door gevaren uit de levende natuur bedreigd. Echter zulke risico’s zijn tot dusverre kennelijk de praat niet waard.
Eet smakelijk!
Literatuur
Anon: Pflanzengift in Lachs, Dorade & Co. Greenpeace warnt vor belastetem Fisch. n-tv.de-Ratgeber vom 14. Dez. 2016
Henn S: Chemie in unserem Speisefisch. SWR-Online vom 16. Dez. 2016
EFSA: Conclusion on the peer review of the pesticide risk assessment of the active substance potassium hydrogen carbonate. EFSA Journal 2012; 10: e2524
Yu J, Wang Y: The combination of ethoxyquin, 1-methylcyclopropene and ethylene treatments treatments controls superficial scald of ‘d’Anjou’ pears with recovery of ripening capacity after long-term controlled atmosphere storage. Postharvest Biology and Technology 2017; 127: 53-59
BfR: Anstieg von Ciguatera-Fischvergiftungen in Europa. Presseinformation 17 vom 10. Mai 2017
Groom R: The elixier of life: fact or fiction? Journal of the Royal Society of Medicine 1994; 87: 540-543
BfR: Anstieg von Ciguatera-Fischvergiftungen in Europa. Pressemeldung 17 vom 10. Mai 2017
Ostermeyer U: Dürfen wir noch Sushi essen? Stern 2017; H.21: 20
Bogevik AS et al: Fishmeal quality and ethoxyquin effects on the weaning performance of ballan wrasse (Labrus bergylla) larvae. Aquaculture Nutrition 2016; 22: 46-50
Anon: Lebensmittel-Skandal: 11 Deutsche durch Fisch vergiftet! Brigitte-Online 23. März 2017
Comfort A et al: Effect of ethoxyquin on the longevity of C3H mice. Nature 1971; 229: 254-255
Webster G: Hello Methuselah! Living to 100 and beyond. Addicus, Omaha 1997
Wattenberg LW: Inhibition of carcinogenic and toxic effects of polycyclic hydrocarbons by phenolic anti-oxidants and ethoxyquin. Journal of the National Cancer Institute 1972; 48: 1425-1430
Carmo J et al: Anisakiasis: a growing cause of abdominal pain. BMJ Case Report 11. Mai 2017
Horowitz BZ: Type E botulism. Clinical Toxicology 2010; 48: 880-895
LAVES: Was ist Botulismus? - Krankmachende Keime in Fischen. Meldung vom 05. Mai 2017
