Vetlijvige kinderen – TV, fastfood, „gezonde“ voeding en sport niet van invloed op obesitas
Door Uwe Knop
Een actulele representatieve studie met 2571 kinderen tussen 7 en 9 jaar heeft uitgewezen [1]: Televisie, fastfood-restaurants en weinig sport zijn geen risicofactoren voor vetlijvigheid. “De autoren weerleggen met hun onderzoek de wijdverbreide opvatting, dat vetlijvige kinderen meer televisie, vaker hamburgers, frites en pizza eten en minder sport bedrijven als normaal gewichtige kinderen”, aldus voedingswetenschapper Uwe Knop. Een verdere actuele studie bevestigd...
...deze bevindingen: geen samenhang tussen “gezonde” voeding, zittende bezigheden en sportieve activiteiten met overgewicht en obesitas bij 686 kinderen tussen 9 en 11 jaren oud [2]. Beide studies – die onafhankelijk van elkaar in Polen en Portugal gehouden werden – noemen een samenhang significant, die ook door een derde, Noors onderzoek [3] bevestigd word: Vetlijvige ouders hebben vaker vetlijvige kinderen. “Wanneer meteen drie nieuwe Europese studies tot deze bevinding komen, dan spreekt het duidelijk voor de genen als dominante invloedsfactor voor obesitas”, verklaart Knop.
Geen sport – geen spek
Een gedetailleerde analyse van de representatieve Poolse gegevens geeft verder interessante bevindingen: Bij kinderen, die geen enkele sport beoefenen, kon geen statistische waarschijnlijkheid voor vetlijvigheid berekend worden – de grond: In de “no sports”-groep gaf het noch obese meisjes noch jongens. En of de kinderen in fastfood-restaurants eten of niet had eveneens geen invloed op het lichaamsgewicht – een bevinding, die kort daarvoor al een Amerikaanse studie leverde: De consumptie van frites, pizza & co correleerde niet met het kinderlijke lichaamsgewicht [4]. Ook de Portugese onderzoekers vonden geen samenhang tussen “gezonde of ongezonde” voeding en het gewicht van de kinderen.
Meer kinderen met ondergewicht als vetlijvige kinderen
Bovendien onderzochten twee van de genoemde studies [1,2] ook de samenhang tussen inkomen en opleidingsgraad van de ouders met het gewicht van de kinderen – met als resultaat, dat geen correlatie te zien was. Ook deze bevinding weerspreekt bevindingen tot nu toe – zo werd onlangs in een van de grootste pan-Europese studies in 8 landen een vaker optreden van vetlijvige kinderen in bevolkingsgroepen met lagere inkomens en lager opleidingsniveau vastgesteld [5]. Deze studie onder Duitse leiding wees verder uit: In alle Duitse opleidingslagen domineren normaal-gewichtige kinderen (tussen 68 en 80 %) – en er zijn overal meer ondergewichtige (ca. 10 %) als vetlijvige kinderen (tussen 3 en 8 %) [tabel 5].
Dikke ouders – dikke kinderen
De kernbevinding van de actuele studies, dat een hoger ouderlijk-BMI samengaat met zware nakomelingen, werd onlangs door de leider van een studie van de Universiteitskliniek Ulm, Professor Martin Wabitsch ondersteund: “Het gewicht van de moeders, voordat ze zwanger worden, bepaald ook later het gewicht van de kinderen op lagereschool-leeftijd.” Ook daaruit resulterende stofwisselingsziekten lieten zich niet met “gezonde” voeding behandelen: “De kinderen kunnen er niets aan doen en de stofwisseling laat zich ook niet her-programmeren.”[6]
„Gezonde“voeding & gedwongen sport voor kinderen?
Daarentegen zouden de antieke denkmechanismen van Duitse politici geherprogrammeerd moeten worden – want niet alleen de actuele studiebevindingen ontmaskeren volgens Knop de jongste politieke-initiatieven eens te meer als pure hulpeloosheid, die in gebruikelijk gebedsmolentjesachtige activisme uitmond: “Wanneer de minister van landbouw Christian Schmidt voedingsopvoeding thuis, in kinderdagverblijven en op school verlangt [7] en de voorzitter van de consumenten comités in de Bondsdag, de politica van de Groenen Renate Künast levensmiddelenreclame voor kinderen wil verbieden [8], dan dient men ernstig in twijfel te trekken, dat leidende Duitse politici op de hoogte zijn van de actuele stand van de wetenschap en op deze basis argumenteren.
Hetzelfde gold voor de plaatselijke Alliantie tegen Niet Overdraagbare Aandoeningen (NCD), die dagelijks een uur sport op school en in kinderdagverblijven alsook een suiker- en vetbelasting op “ongezonde” levensmiddelen verlangt [9]. “Tot op heden heeft de wetenschap geen enkel bewijs geleverd, dat welk levensmiddel of voedingswijze dan ook kinderen dik of dun, ziek of gezond maakt – laat staan dat er bewijzen zijn, wat ‘gezonde’ kindervoeding dan zou zijn. En zelfs de toonaangevende Duitse Voedingsinstituten DGE, DiFE en aid* zijn van mening, dat de indeling in gezonde en ongezonde levensmiddelen geen zin heeft. Ook dat regelmatig sporten de kinderen tegen iets zou beschermen, is niet meer dan een bakerpraatje. Al datgene word door de jongste onderzoeken opnieuw bevestigd”, resumeert Knop, “bovendien heeft tot op heden geen enkele maatregel ertoe geleid, obesitas bij kinderen te voorkomen laat staan, dat dikke kinderen duurzaam af zouden nemen. Er heerst grote radeloosheid bij de vraag, hoe uit dikke kinderen dunne gemaakt kunnen worden.
Eet & waarnemingstoornissen bij kinderen
De vraag , die zich in plaats daarvan opdringt, luidt: Wat voor doel hebben politici en lobbyisten met deze gietkannetjes bevoogding van alle kinderen en jongeren, wanneer 1. er geen wetenschappelijk bewijs voor hun eisen voorhanden is en 2. schade voor de ontwikkeling van het kind niet uitgesloten kan worden? Bijvoorbeeld wees de kinderen- en jeugdigen-studie (KiGGS) van het Robert-Koch-Instituut RKI uit: Meer als 20 % van alle 11 tot 17-jarigen in Duitsland vertonen tekenen van een eetstoornis – en velen lijden aan perceptuele vervormingen; “Het ervaarde overgewicht weegt zwaarder dan de daadwerkelijke kilo’s teveel.” (KiGGS/WHO-data [10,11,12] ). Het is “zeer zorgzaam te overdenken, in hoeverre de momenteel alomaanwezige campagnes tegen het overgewicht het percentage jongeren verhoogt, dat zich zonder reden als te dik acht. Daarbij gaat het om een zeer groot aandeel normaalgewichtige jongens en meisjes, die zich voor ‘te dik’ of ‘veel te dik’ houden”, luidde de RKI-samenvatting al in het jaar 2008.
Bronnen:
[1] Arch Med Sci. 2014 Oct 27;10(5):880-5. Obesity risk factors in a representative group of Polish prepubertal children.
Statements uit de originele studie:
„TV watching, physical activity level and eating in fast food places were not significant risk factors for obesity.“
„There was a statistically significant association between the prevalence of obesity in girls and boys and their mother's obesity, father's obesity and both parents’ obesity.“
„Neither family income nor parents’ education level was related to their off-spring's obesity.“
„It was impossible to calculate OR [OddsRatio] for boys who did not engage in physical exercise at all, as there were no obese boys in that group.“
„… nor was it possible for those who did not exercise at all, because there were no obese girls in such groups.“
„The present study is the first attempt to analyse the family and socioeconomic risk factors of simple obesity conducted on a large randomly selected group rep-resentative of the Polish population of school children aged 7 to 9 years.“
[2] Int. J. Environ. Res. Public Health 2014, 11 (11), Published: 3 November 201, Overweight and Obesity in Portuguese Children: Prevalence and Correlates .
Statements aus der Originalstudie:
„Differences between weight groups in nutritional habits, physical activity levels, sedentariness, sleep time and SES were not statistically significant.“
„Among Portuguese children, no significant differences between weight groups in healthy and unhealthy diet consumption were found, and children from both groups had equal access to healthy and unhealthy foods.“
„There is also strong evidence showing familial aggregation in BMI, where children with parents with high BMI, tend to have high BMI values.“
[3] Public Health Nutr. 2014 Nov 10:1-10. [Epub ahead of print] Tracking of body size from birth to 7 years of age and factors associated with maintenance of a high body size from birth to 7 years of age - the Norwegian Mother and Child Cohort study (MoBa).
[4] Am J Clin Nutr, January 2014, first published ahead of print October 23, 2013 The association of fast food consumption with poor dietary outcomes and obesity among children: is it the fast food or the remainder of diet?
[5] International Journal of Obesity (2014) 38, S99–S107, Prevalence of over-weight and obesity in European children below the age of 10
[6] Schon als Fötus auf dick programmiert?, FR online, 14.11.14
[7] Verantwortung für seine Gesundheit hat jeder selbst, welt online, 17.11.
[8] Keine Lebensmittelwerbung für Kinder, zeit online, 17.11.14
[9] Vier Maßnahmen sollen chronische Krankheiten stoppen, spiegel online, 12.11.14
[10, 11, 12] Gefühltes oder tatsächliches Übergewicht: Worunter leiden Jugendliche mehr? und Die Gesundheit von Kindern und Jugendlichen in Deutschland, KiGGS-Studie, RKI / Deutsche Jugendliche finden sich zu dick, WHO/Universität Bielefeld
* DGE, DIfE und aid
DGE = Deutsche Gesellschaft für Ernährung e.V.
DIfE = Deutsches Institut für Ernährungsforschung
aid = infodienst Ernährung, Landwirtschaft, Verbraucherschutz e. V.