Eendenkroos
Door Udo Pollmer

Wetenschappers van de Universiteit Jena hebben het potentieel van kroost voor de menselijke voeding onderzocht. De ook wel eendenkroos genoemde “linzen” bevatten namelijk eiwit en voorkomen een tekort aan mineralen. De levensmiddelenchemicus Udo Pollmer houdt dat voor gevaarlijke onzin.

Het onderzoek heeft zich bij de zoektocht naar de voeding van de toekomst op de waterlinzen gefocust. Misschien deugen die zelfs als alternatief voor vlees, want ze zitten vol eiwit en edele vetzuren. Waterlinzen zijn geen linzen, maar een groep drijvende plantjes, die in de volksmond treffend als eendenkroos aangeduid worden. De meesten zijn maar een paar millimeter groot en drijven op het water. In de warme zomermaanden vermeerderen ze zich zo snel, dat ze vijvers, meren en oude armen in no-time compleet met de groene drab bedekken.

Onder dijkgraven geld de plant als agressief onkruid, door het groene tapijt dringt geen licht meer door, het water word niet meer verwarmt, de planten groeien niet langer en produceren zodoende ook geen zuurstof meer. Eendenkroos word weliswaar door karpers, tilapia en...

...witvis gegeten voorzover ze tegen de snelle groei op kunnen eten. Waardevolle vissen zoals forellen komen om het leven. Word de eendenkroos tot voederkorrels verwerkt, dan laten zich daarmee ook plantenetende vissen voeden, zonder dat de aquacultuur overwoekerd word.

Besparing van akkervlaktes voor de verbouw van soja

Nu willen voedingswetenschappers uit Jena daarmee vlaktes voor de verbouw van maïs of soja besparen, omdat eendenkroos geen akkerland nodig heeft. Maar oppervlaktewateren worden net zo voor de productie van voedsel benut als de akkers. De vis, die daarin gedijt, draagt met zijn hoogwaardige proteïne bij aan de voedselvoorziening. Nu dient eendenkroos, aldus de onderzoekers, dankzij hun hoge gehaltes aan eiwit, de vis te gaan beconcurreren. Naar men zegt zijn waterlinzen in hun proteïnegehalte vergelijkbaar met lupinen, koolzaad of erwten.

Foutje: waterlinzen bestaan vooral uit water, duidelijk boven de 90 procent. Worden ze niet direct na de oogst grondig gereinigd en voorzichtig gedroogd, wat tamelijk veel energie vergt, bederft het spul snel.
Het gehalte aan voedingsstoffen is gering. Het ligt in totaal op ongeveer vijf procent, bij verse erwten ligt dat vijf maal zo hoog. Het vermeende hoge eiwitgehalte van eendenkroos heeft bettrekking op de droge massa. Verse kroost bevat maar een tot twee procent. Daarbij komt nog een klein beetje zetmeel. De genoemde waardevolle vetzuren zijn slechts in sporen aanwezig.

Onder de gunstigste omstandigheden – dus met verhitting en droging – kan het drijfplantje haar biomassa binnen 36 uren verdubbelen. Om deze reden experimenteerden de Hollanders met gedroogd kroos als varkensvoer, om daarmee een deel van de sojaschroot te vervangen. Per slot van rekening gedijt eendenkroos bijzonder goed op afwatering dat rijk is aan voedingsstoffen uit nederzettingen of varkensstallen, tja, ze groeit zelfs op zuiveringsslib en op de vergistingsrestanten van biogasinstallaties.

Eendenkroos slaat alle soorten gif in zich op

Intussen is het stil geworden rondom het ambitieuze project want eendenkroos neemt uit het afvalwater allerlei soorten gif in zich op: arseen, cadmium, uranium, radium, daarbij pesticiden, geneesmiddelen, dioxinen en algengiffen. Ze maken allerlei ziekteverwekkers los en binden zelf rijkelijk veel oxaalzuurkristallen, om zich tegen waterslakken te beschermen. Die zijn zowel voor mensen als dieren schadelijk. Wanneer de plant al een nut heeft, dan het verontreinigde water van gif te bevrijden. Voor het voeren van Hollandse varkens vallen ze daarmee weg.

Maar de Duitse onderzoekers geven niet zo snel op. Ze willen de eendenkroos niet langer voor de varkens, maar voor de burgers aantrekkelijk maken. En hoe “verkoopt” men het vermogen om gifstoffen zoals cadmium en arseen te verzamelen? De waterlinze neemt met gemak sporenelementen op, waardoor ze helpt, een “voeding gerelateerd tekort” op te heffen. Dan moet men toch toeslaan!

Experts menen, dat men daarmee kostelijke smoothies maken kan. Het idee komt niet als een verrassing. Er is immers geen tekort aan adviezen om plantenafval, dat eigenlijk voor de biobak bestemd is zoals wortelloof, radijzenblaadjes en avocadopitten, tezamen met het frisse loof van bomen in de mixer te geven. Dan past daar een lepeltje eendenkroos perfect bij. Eet smakelijk!

Literatuur:

Laudien S: "Entengrütze": Kleine Pflanzen, große Chancen. Pressemeldung, Friedrich-Schiller-Universität Jena vom 11. Jan. 2017

Laudien S, Ottleben I: Wasserlinsen – Neue Zutat für die Smoothies von morgen? Laborpraxis 11. Jan. 2017

Leng RA et al: Duckweed - a potential high-protein feed resource for domestic animals and fish. Livestock Research for Rural Development 1995; 7, No. 1, FAO

Appenroth KJ et al: Nutritional value of duckweeds (Lemnaceae) as human food. Food Chemistry 2017; 217: 266–273

Xie W et al: Cadmium accumulation in the rootless macrophyte Wolffia globosa and its potential for phytoremediation. International Journal of Phytoremediation 2013; 15: 385-397

Zhang X et al: Arsenic uptake and speciation in the rootless duckweed Wolffia globosa. New Phytologist 2009; 182: 421-428

Nimptsch J et al: Cyanobacterial toxin elimination via bioaccumulation of MC-LR in aquatic macrophytes: an application oft he "Green Lever Concept". Environmental Science & Technology 2008; 42: 8552-8557

van der Spiegel M et al: Safety of novel protein sources (insects, microalgae, seaweed, duckweed, and rapeseed) and legislative aspects for their application in food and feed production. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety 2013; 12: 662-678

Yu C et al: Comparative analysis of duckweed cultivation with sewage water and SH media for production of fuel ethanol. PLoS One 2014; 9: e115023

van den Berg H et al: Duckweed, a tiny aquatic plant with growing potential. Utrecht University 2015

Derksen H: Eendenkroos als nieuw eiwit- en zetmeelgewas. Haalbaarheidsstudie. Saxion Hogeschool Enschede 2010

Mkandawire M, Dudel EG: Are Lemna spp. Effefctive phytoremedation agents? Bioremediation, Biodiversity anf Bioavailability 2007; 1: 56-71

Sasmaz M et al: Bioaccumulation of uranium und thorium by Lemna minor and Lemna gibba in Pb-Zn-Ag tailing water. Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology 2016; 97: 832-837