Palmbomen sterven
Door Udo Pollmer
Palmsnuitkevers, schimmels, vergeling: ernstige ziektes bedreigen de plantages van gecultiveerde palmen. Wie hun veelzijdig nut voor de mens niet op het spel wil zetten, zal uiteindelijk in moderne veredelingstechnieken en plantenbescherming moeten investeren.
Palmenstranden – vakantie, zon en ontspanning, onze dromen op duistere winterdagen. Voor de mensen in de tropen zijn palmen een teken van welvaart. Kokospalmen leveren meer dan alleen voedsel; ze geven brandstof en bouwmateriaal voor de inheemse bevolking. In Noord-Afrika vormen de dadelpalmen het fundament voor de woestijneconomie. Palmolie uit Azië is op zijn beurt wereldwijd de belangrijkste olie – nog van meer betekenis dan soja.
Echter vele palmen, namelijk diegene, die door de mensen in grote aantallen gecultiveerd worden, worden door ziektes bedreigt. Waarom zou het de palmen anders vergaan, als alle andere nuttige planten? Terwijl er in de graanteelt – ondanks monoculturen – al decennialang geen...
...globale misoogsten en prijsverhogingen zich voordoen – is de situatie bij de palmen zorgwekkend. Uiteraard stellen ze de kwekers voor grotere uitdagingen, omdat ze jarenlang moeten groeien voordat ze zaden leveren. Ook is de plaagdierenbestrijding bij een 25 meter hoge plant moeilijker dan bij aardappelen.
Larven veroorzaken boomsterfte
Een twintigtal jaren geleden kwam het aan de Costa del Sol tot een raadselachtige palmsterfte. Als boosdoener ontpopte zich de rode palmsnuitkever – lijkend op een meikever. Zijn larven vreten zich door de stam. Zodra de palm symptomen van een aantasting laat zien, is ze al reddeloos verloren. Enkele weken later breekt de van binnenuit vernietigde plant onder haar eigen gewicht en zakt in elkaar.
De kever belandde uit de moerassen van Zuidoost-Azië eerst in Egypte, en breidde zich dan uit naar Noord-Afrika en kwam via de boomkwekers naar Spanje. Daar is het al lang een meld plichtige ziekte, men spreekt van een “catastrofe van Bijbelse proporties”. Momenteel vernietigt die in het hele mediterrane gebied de bestanden. Alleen al op Sicilië vielen hem meer dan 12 miljoen palmen ten offer. Ondertussen waart het onheil ook rond in Amerika en China. Het liefst eet de kever dadelpalmen, maar ook kokospalmen en oliepalmen versmaad hij niet.
„Het valt helaas niet te ontkennen”, zo klagen palmenbezitters op Mallorca, “dat alle palmen maandelijks afwisselend met verschillende insecticiden gespoten moeten worden.” Bij hoge exemplaren worden daarvoor gaten in de stam geboord. Anderen proberen de insecticide met een motorpomp per katheter naar boven in de kruin te leiden. Uiteindelijk helpt alleen compleet rooien. Aangetaste palmen moeten met wortel en tak verwijdert en verbrand worden.
Ook schimmels zijn gevaarlijk
Met moet de palmen ook met wortel en tak verbranden wanneer ze met fusariën besmet zijn. Deze schimmels veroorzaken de Bayoud-ziekte. Met haar verdwijnt de oeroude Oase-economie, omdat met de dadelpalm ook de oase sterft. Onder hun schaduw gevende waaiers gedijen de tuinen, vinden mens en dier beschutting tegen de verzengende zon. Maar nu moeten de bewoners hun vaderland verlaten en de woestijn slokt de vruchtbare bodem op.
Ondertussen slaat de hoogst agressieve ziekteverwekker over op de oliepalmen in Zuid-Amerika. Gelukkig heeft hij – dankzij rigoureuze quarantainemaatregelen – nog niet de reusachtige plantages in Zuidoost-Azië bereikt, het centrum van de olieproductie, maar dat is een kwestie van tijd.
In de Caraïben en in Florida heerst een andere ziekte, de ‘palmen vergeling‘, ze heeft talloze kokospalmen vernietigd. Eendere aandoeningen worden ook uit West- en Oost-Afrikaans als wel uit Maleisië gemeld. Bij de ziekteverwekker handelt het zich om een curieuze levensvorm, om zogeheten fytoplasma’s. In het aanvangsstadium helpt antibiotica nog, meestal injecteren de boeren tetracycline (terramycine). Later is er geen redding meer mogelijk. Een bestrijding van de sprinkhanen, die de fytoplasma’s overdragen, volstaat niet.
De gevolgen voor de mensen in arme landen zijn ernstig. Daar echter de een of andere palm niet zo’n dramatische beelden levert als een hurricane, is het geen thema. Wie verhinderen wil, dat de mensen hun vaderland moeten verlaten, dat het weer tot prijsverhogingen en daarmee tot hongersnood komt, zou in onderzoek, in moderne veredelingstechnieken en plantenbescherming moeten investeren. Al het andere voert tot de afhankelijkheid. Eet smakelijk!
Literatuur:
Miedaner T: Pflanzenkrankeiten, die die Welt beweg(t)en. Springer, Berlin 2017
Gitau CW et al: Insect pests and insect-vectored diseases of palms. Australian Journal of Entomology 2009; 48: 328-342
Harrison NA, Elliott ML: 2008. Lethal yellowing of palms. The Plant Health Instructor. DOI: 10.1094/PHI-I-2008-0714-01
Broschat TK et al: Losses to lethal yellowing cast doubt on coconut cultivar resistance. Palms 2002; 46: 185-189
Al-Dosary NMN et al: Review on the management of red palm weevil Rhynchophorus ferrugineus olivier in date palm Phoenix dactylifera L. Emirates Journal of Food and Agriculture 2016; 28: 34-44
Hoddle MS et al: The palm weevil Rhynchophorus vulneratus is eradicated from Laguna Beach. California Agriculture vom 8. Sept. 2016
Idris AB et al: The potential of red palm weevil Infesting and destroying oil palm industry in Malaysia. The Planter, Kuala Lumpur 2014; 90: 329-335
Benzohra IE et al: Bayoud disease of date palm in Algeria: history, epidemiology and integrated disease management. African Journal of Biotechnology 2015; 14: 542-550
Al-Khayri JM et al (Eds): Date Palm Genetic Resources and Utilization: Africa and the Americas. Springer, Dordrecht 2015
