Arteriosklerose
Door Udo Pollmer

Vol heimwee kijken wij naar natuurvolken, die wegens hun leefwijze toch zo gezond en monter zouden zijn. Maar dat klopt helemaal niet, zegt Udo Pollmer. Onderzoeken op mummies overal ter wereld tonen aan, dat mensen altijd al aan aderverkalking leden.

Op wat voor kerngezonde mensen stuitten de Europeërs dan toch, toen ze daarmaals verre kusten ontdekten, en land en lieden in bezit namen! De “wilden” legden zich toe op de visvangst en de jacht, ze verzamelden kruiden, bessen en bloemen. Dat verschafte hen de nodige lichaamsbeweging. Ze genoten onvervalste voeding uit een zee zonder plastic zakjes, ze kenden geen fastfood en geen kant-en-klare soep. Ook wanneer misschien niet alles helemaal zo relaxed was, als op de schilderijen van Gauguin,...

...dan toch kan een ding deze volken niet geplaagd hebben: De typische welvaartsziektes zoals aandoeningen aan hart en bloedsomloop.

Geen twijfel aan de bevindingen tot nu toe

De Amerikaanse Maatschappij voor Cardiologie ondersteunde lange tijd dit wereldbeeld: „Er bestaat nauwelijks twijfel, dat de westelijke voeding nauw verbonden is met de ontwikkeling van arteriosclerose”. Artsen, die jaren voorheen op Papua Nieuw-Guinea of in het Amazone-gebied personen onderzocht hadden, hun voeding als typisch Stenen Tijdperk omschreven, zongen een loflied op de gezonde harten. De geneesheren hadden de Stenen-Tijdperk proefpersonen gevraagd, of ze een hartinfarct of beroerte overleefd zouden hebben en hun cholesterol werd gemeten. Als dat geen bewijs is!

Niettemin vraag ik me af, hoe men bij volkeren, wiens dialect en denkwijzen iedereen volkomen onbekend zijn, een medisch vak gesprek voert en hen ervan overtuigd ook nog gauw even een bloedmonster af te geven. Ernstige twijfel aan deze voorstellingen wekken nieuwe – en doorgaans overeenstemmende – bevindingen, dat aderverkalking altijd al en overal op aarde verbreid waren en zo normaal zijn als plooien in het gezicht. Kroongetuige zijn mummies, mummies uit de meest uiteenlopende culturen, leefwerelden en voedingspatronen. Om het even uit Peru, het Oude Egypte, het Zuidwesten van Amerika, uit Alaska of de Ötzi in de Alpen, zij allen tonen de typische afzettingen in de aderen, die het hart met bloed verzorgen.

De ach zo gezonde harten van “natuurvolken”

Kritici wierpen tegen, dat de lange opslagtijden van de mummies op hun vindplaatsen tot veranderingen gevoerd zouden hebben, die tot misinterpretaties aanleiding zouden geven. Maar intussen is duidelijk, dat de afzettingen niet alleen leken op die van tegenwoordig, maar identiek waren. En wat was er met de och zo gezonde harten van de natuurvolken? Men hoeft alleen maar een beetje beter te kijken - en prompt vind men ook van alles. Gregory Thomas, Hoofd Cardiologie aan het wereldberoemde Long Beach Memorial ziekenhuis constateert: "Het is ons (hij bedoeld daarmee zijn gilde) niet gelukt, een cultuur zonder arteriosclerose te vinden.”

Een recente studie, de Horus-studie, vergeleek de bloedvaten van Egyptische mummies, die meer dan 3.000 jaar oud zijn, met huidige Egyptenaren: Opnieuw hetzelfde beeld, hoe ouder de mensen waren, des te dikker de afzettingen – om het even in welke tijd ze geleefd hadden. Bovendien had Johann Czermak al in 1852, lang voor de tegenwoordig benutte computertomografie, nog per microscoop bij mummies arteriosclerose aangetoond. Alleen werden al deze oude waarnemingen naarstig over het hoofd gezien, om de aderverkalking tot een civilisatieziekte te kunnen verheffen. Waarom zou men ook het goudezeltje van de preventieve geneeskunst, de intussen diep verankerde angst voor het hartinfarct, zo lichtvaardig prijsgeven, terwijl men er ook nog argeloze tijdgenoten mee in het gareel kan laten lopen? 

Hartaandoening en luxueus liederlijk leven

Om nog te redden, wat nog te redden is, werd geprobeerd aan te tonen, dat mummies, die tijdens hun leven tot de upperclass behoorden, dankzij hun luxueus en liederlijk leven een slechtere hartgezondheid hadden dan de eenvoudige Fellache met karige kost en harde arbeid. Maar ook dit keer is het ver naast.

Randall Thompson, hartspecialist aan de Universiteit van Missouri, meent ondertussen ietsje ontnuchtert: “Deze volken uit de Oudheid hadden geen conserveringsmiddelen, alles was ‘Bio’, ze rookten niet en hadden een heleboel lichamelijke bezigheden. Maar … het aantal gevallen van arteriosclerose destijds onderscheidt zich niet wezenlijk van wat we tegenwoordig zien.” Wat geruststellend. Hoe relaxter, hoe stressvrijer wij met ons eten omgaan, des te beter voor ons hart. Eet smakelijk!

Literatuur

Whoriskey P: What ancient mummies tell us about what to eat. Washington Post Online 2. 1. 2016

Allam AH et al: Atherosclerosis in ancient and modern Egyptians. The Horus Study. Global Heart 2014; 9: 197-202

Thompson RC et al: Atherosclerosis across 4000 years of human history: the Horus study of four ancient populations. Lancet 2013; 381: 1211-1222

Sutherland ML et al: Funerary artifacts, social status, and atherosclerosis in ancient Peruvian mummy bundles. Global Heart 2014; 9: 219-228

Clarke EM et al: Is atherosclerosis fundamental to human aging? Lessons from ancient mummies. Journal of Cardiology 2014; 63: 329–334

Czermak J: Beschreibung und mikroskopische Untersuchung zweier ägyptischer Mumien. Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, Math.-Naturwissenschaftliche Klasse 1852; 9: 427-448

Chen KJ, Fu CG: Progress in researches on ancient history of atherosclerosis. Zhongguo Zhong Xi Yi Jie He Za Zhi 2013; 33: 1301-1304

Thomas GS et al: Why did ancient people have atherosclerosis? From autopsies to computed tomography to potential causes. Global Heart 2014; 9: 229-237

Wann LS et al: Atherosclerosis a longue durée approach. Global Heart 2014; 9: 239-244

Ruffer MA: Studies of the Paloepathology of Egypt. University of Chicago Press, Chicago 1921

Cockburn TA et al: Mummies, Disease and Ancient Cultures. Cambridge University Press, Cambridge 1998

Thompson RC et al: Computed tomographic evidence of atherosclerosis in the mummified remains of humans from around the world. Global Heart 2014; 9: 187-196

Aufderheide AC, Rodriguez-Martin C: The Cambridge Encyclopedia of Human Paleopathology. Cambridge University Press, Cambridge 1998