Door Udo Pollmer

Juist voor Kerstmis is er een klein levensmiddelschandaal: Stichting Warentest vindt ongezonde minerale olie in pralines. Echter over het eigenlijke schandaal daarachter zwijgt de Stichting Warentest.
„De verleidingskracht van pralines is enorm”, waarschuwt Stichting Warentest – en kan zelf de verzoeking niet weerstaan om de lekkernij kort voor kerst nog een veeg uit de pan te geven. De strategie is bekend: Men neemt stoffen, die als schadelijk gelden en die tegelijk onvermijdelijk zijn. Op zich een loffelijk streven, voor zover het bijdraagt,...

...risico’s te verminderen. Onzinnig word het dan, wanneer te verwaarloze residuen gepromoveerd worden tot uiterst gevaarlijk – en tegelijkertijd ernstige belastingen onder de tafel geveegd worden.
Stichting Warentest heeft dus minerale olie in pralines gevonden. Al twee jaar geleden had de verontreiniging in advents grote mediaberichten grote weerklank gevonden. Maar hoe riskant zijn deze pralines?
Minerale olie zit in veel levensmiddelen – en niet alleen in exotische chocoladeartikelen. Ze hebben niets van doen met motorolie, maar vooral met dagbladen. De twijfelachtige minerale olie zijn bestanddelen van drukinkten. Bij de recycling van oud papier worden ze gelijkmatig in de eco-papiermassa verdeeld. De olie gast uit en wij ademen die overal in, waar karton of recyclingpapier gebruikt word. Op deze wijze nemen ook levensmiddelen de schadelijke stoffen uit de lucht op.

Wijze van verpakking is onderscheidend

Stichting Warentest klaagt, dat wettelijke grenswaardes voor minerale olie ontbreken. Voor zover er grenswaardes bestaan, zijn ze niet bindend, omdat ze niet practikant zijn. De residuen hangen immers niet van de levensmiddelen af, maar op de verpakkingswijze, wat er nog meer aan karton in de schappen staat, vervolgens van de temperatuur en de opslagtijd. De winkelvulling zuigt de minerale olie gestadig in zich op.
De meeste binnenzakjes in levensmiddelenverpakkingen bieden ook geen bescherming. Deze onhandige situatie hebben we te danken aan iedere warentester, die consequent producten afwaardeert, die in gifvrije verpakkingen zitten, alleen omdat het geen eco-karton is.
Zou de bescherming van de consument centraal staan, dan had de Stichting Warentest i.p.v. zeldzaam genuttigde pralinen, pakken muesli onderzocht, tenslotte krijgen vele kinderen dat iedere morgen voorgeschoteld. Of nog beter babymelkpoeder: De in-officiële grenswaardes van vakorganisaties worden daarbij wel tienvoudig overschreden. Intussen bevat het orgaanvet van de mensen tot op 1 gram ecopapier-Siff per kilo. Wie geloofd, dat deze residuen kwamen uit de adventskalenders of pralineverpakking, die geloofd vermoedelijk ook in de Kerstman.

De oudpapierrecycling het heilige aureool ontnemen

Neemt men de eco-balans voor recyclingpapier onder de loep, dan komt men van verbazing bijna niet meer bij. Daar word voor de heiligverklaring natuurlijk de belasting voor het milieu, levensmiddelen en mens met de chemicaliën uit de recycling weggemoffeld; Het ontbreekt ook aan hoeveelheden stookolie die nodig zijn om het restvuil te kunnen verbranden, omdat het papier ontbreekt. Veelvuldig word in de verbrandingsovens i.p.v. papier er weer het braaf gescheiden plasticafval onder gemengd.
Het word tijd, dat oud papier recycling het heiligen-aureool ontnomen word. Papier bevat echter niet alleen dubieuze minerale olie, maar ook een hoop stoffen, die eraan toegevoegd werden om het bijzondere eigenschappen te verlenen – voor papier bestaan er meer toegevoegde stoffen als voor plastic.
Het is onmogelijk, die allemaal analytisch vast te leggen. Daar toxicologische gegevens ontbreken, zou er een hele reeks dierproeven noodzakelijk zijn, die uiteindelijk toch weer zinloos zouden blijken, om ver weg in de toekomst maximaal toegestane waardes vast te kunnen leggen, waaraan toch alleen vers papier zou kunnen voldoen. Er bestaan op deze wereld echter geen echt recycling papier – daar met iedere cyclus de kwaliteit van het product daalt en de hoeveelheid schadelijke stoffen stijgt. Het is alleen downgecycelt.
Hout, waaruit vers papier gemaakt word, is daarentegen een voortdurend nagroeiende ruwe stof. Daarboven uit zijn er veelbelovende processen in gang gezet, om hout op bio-technische wijze – en daarbij zo goed als milieuneutraal – te verwerken tot papier. Het benodigde water laat zich dank zij moderne membraanfilters volledig reinigen. Dat is echte recycling. Smakelijk!

Literatuur

Anon: Ein Fest für Genießer. Test 2014; H.12: 20-26
BfR: Cadmium in Lebensmitteln - Eine aktuelle Aufnahmeschätzung für die deutsche Bevölkerung. Berlin 2009

Barp L et al: Mineral oil in human tissues, Part I: Concentrations and molecular mass distributions. Food and Chemical Toxicology 2014; 72: 312–321

Biedermann M et al: Mineral oil in human tissues, Part II: Characterization of the accumulated hydrocarbons by comprehensive two-dimensional gas chromatography. Science of the Total Environment 2014; article in press

Biedermann M et al: Assurance of safety of recycled paperboard for food packaging through comprehensive analysis of potential migrants is unrealistic. Journal of Chromatography A 2013; 1293: 107–119

Biedermann-Brem S et al: Migration of polyolefin oligomeric saturated hydrocarbons (POSH) into food. Food Additives and Contaminants 2012; 29: 449–460

Lorenzini R et al: Migration kinetics of mineral oil hydrocarbons from recycled paperboard to dry food: monitoring of two real cases. Food Additives & Contaminants: Part A, 2013; 30: 760–770

EFSA: Scientific Opinion on Mineral Oil Hydrocarbons in Food. EFSA Journal 2012; 10: e2704

Bajpai P: Biotechnology for Pulp and Paper Processing. Springer; New York 2012

Bajpai P: Management of Pulp and Paper Mill Waste. Springer, New York 2015

Gromke U, Detzel A: Ökologischer Vergleich von Büropapieren in Abhängigkeit vom Faserrohstoff. IFEU Heidelberg 2006

Bajpai P: Biorefinery in the Pulp and Paper Industry. Academic Press, London 2013

Siegert M: Plastikmüll? 80 Prozent werden verbrannt. Abendzeitung München 24.4.2012

Meyeer D: Die Hälfte des Gelbe-Sack-Mülls wird verbrannt, sortieren sinnlos. Egghats blog 11.4.2014

Bajpai P: Environmentally Friendly Production of Pulp and Paper. Wiley, Hoboken 2010

Ordóñez R et al: Replacement of fresh water use by final effluent recovery in a highly optimized 100% recovered paper mill. Water Science & Technology 2010; 62: 1694-1703

Baumann W, Herberg-Liedtke B: Papierchemikalien. Springer, Berlin 1993

Baumann W, Rothardt T: Druckereichemikalien. Springer, Berlin 1999