Door Udo Pollmer
De lijst van schadelijke stoffen in ons eten groeit. Men krijgt de indruk dat met elke succesvolle bestrijding twee nieuwe giften opduiken. Een einde schijnt niet in zicht. Wij vroegen onze levensmiddelenchemicus, of dat alles slechts ‘bezigheidstherapie’ is voor zijn collega’s ?
Alweer een nieuw bestrijdingsmiddel – ditmaal in koffie, waarin niemand het verwacht had. Het middel heet mepiquat. Mepiquat residuen vind men anders alleen op tomaten. Daar word het als groeistimulator ingezet, ook wel als kiemremmer op uien en als halmversteviger op spelt. Maar de twijfelachtige residuen op de koffie hebben helemaal niets met gewasbescherming van doen.
Mepiquat ontstaat bij het branden – uit helemaal normale bestanddelen van de koffiebonen. Wat nu gedaan? Koffie verbieden,...
...omdat het een voor koffie verboden landbouwmiddel bevat – of oogjes dicht en doorgaan?
Paddenstoelenvrienden dreigt weer het volgende ongemak: cantharellen bevatten diethyltuloamide. Het middel beschermt tegen insecten, maar is niet toegestaan voor paddenstoelen. Maar wel voor mensen: die smeren er zich er bij kiezelmeren mee in tegen de muggensteken. De werkzame stof word eenvoudig door de huid en longen opgenomen, waarmee de belasting bij het zonnebaden veruit groter is dan het nuttigen van een omelet met cantharellen. In de paddenstoelen zit het omdat het niet alleen badgasten maar ook paddenstoelenverzamelaars gebruiken.
Staan wij een paddenstoelen-muggengif maximale dosis toe?
Willen wij de Russische paddenstoelenjagers echt de bescherming tegen muggen verbieden? Eten wij geen bospaddenstoelen meer maar enkel nog inheemse kweek champignons? Of staan wij een aanvaardbare maximale dosis toe. Maar dan jammeren de milieubeschermers dat de maximale hoeveelheden op aangeven van een scrupuleuze industrie “alweer” verhoogd worden. Uiteindelijk word het gebruik voor de mens verboden – om de kinderen te beschermen en zodat de muggen niet meer zo lijden, wanneer zij ziektes willen overdragen.
De ene stof volgt na de andere – in een stroomversnelling komen echte risico’s en alles werkt in gelijke mate verontrustend. Onlangs heette het dat teflon pannen voor de vetschuwe keuken benzol uitademen. De waardes bracht spotters tot de bewering, dat vetvrij bakken het octaangehalte van het bloed zal verhogen. Dit risico zou in tegenstelling tot worteltjes sap vermijdbaar zijn. Ook dat is bezwaard, maar bevat veel minder benzol. Dat vormt zich bij het steriliseren in de glazen pot, uit natuurlijke stoffen zoals caroteen.
Diegene die zelf zijn worteltjes kookt, heeft geen benzol op zijn bordje – omdat het bij het koken verdampt. We ademen het dan slechts in. Experts benadrukken dat benzol zelfs in de kleinste hoeveelheden gevaarlijk zijn en dringen aan op een zero-tolerance beleid.
Wie de voorschriften ernst neemt, gebruikt een gasmasker
En nu? Benzol is overal, het ontstaat bij verbranding – om het even of er een bos in brand staat of slechts wierook. Wie de roep om een zero-tolerance serieus neemt, heeft zowel in de keuken als bij de kerkgang een gasmasker nodig En bij een boswandeling als bescherming tegen chloroform. Het chloroform in ons leefmilieu is voor 90 % van natuurlijke oorsprong. Zee-algen produceren reusachtige hoeveelheden. Aan land zijn het naast de termieten vooral bodemschimmels. Het verdovend middel stijgt op uit de rijstvelden en is in de boslucht aanwezig.
Het bos is ook niet erg milieubewust bezig. In wilde zwijnen werd onlangs methoxychlordiphenylether gevonden, wisten chloorchemici. De residuen in de zwijnen lagen beduidend hoger als de industrie-chemicaliën zoals PCB’s of het, uit de oertijd stammende, DDT. De daders zijn bospaddenstoelen, die deze dieren graag eten.
Chloorverbindingen zijn op grond van hun stabiliteit en werkzaamheid geliefd in de natuur. Vooral zeedieren die in het zilte water rijkelijk chloor tot hun beschikking staat, hebben een breed arsenaal aan potentiele pesticiden ontwikkeld, waar een chemiefabriek niet tegenop kan stinken.
Het water uit de zee pompen
Vele van deze natuurstoffen lijken erg op chloororganische milieugiffen, velen zijn zelfs identiek. We treffen ze aan in het vet van zeezoogdieren en ook in hun moedermelk. Wie, net als zovele natuurbeschermers, de roep om een algemeen verbod van chloorchemie ondersteund, die kan alvast beginnen het water uit de zee te pompen.
De milieudiscussie houdt zich steeds minder bezig met het vermijden van gevaren maar meer met het cultiveren van maatschappelijke angst. We hebben nieuwe maatstaven nodig om die stoffen waaruit onze wereld bestaat passend te beoordelen. Anders raken we verstrikt in zinloze regelgeving, dat alleen ons geld opslokt. Eet smakelijk!
Literatuur
Krull D: So schützen Sie sich vor Benzol aus Pfannen. NDR Markt 26.8.2013
Riehle J: "Überraschende" Pflanzenschutzmittelrückstände oder die Frage „Wie viel Krise ist durch eine praxisnahe Handhabung der Rückstandshöchstgehalteverordnung vermeidbar?" Deutsche Lebensmittel-Rundschau 2013; 109: 461-466A
Scherbaum E, Wieland M: Pflanzenschutzmittelrückstände in verarbeiteten Lebensmitteln, Pilzen, Getreide und Kartoffeln 2013. CVUA Stuttgart 24.3.2014
Hiebl J et al: Identification of a fungi-derived terrestrial halogenated natural product in wild boar (Sus scrofa). Journal of Agricultural & Food Chemistry 2011; 59: 6188–6192
Vetter W et al: Determination of Q1, an unknown organochlorine contaminant, in human milk, Antarctic air, and further environmental samples. Environmental Pollution 2000; 110: 401–409
Gribble GW: Naturally Occurring Organohalogen Compounds – A Comprehensive Update. Springer, Wien 2010
Pollmer U, Fock A: Umweltverschmutzer Natur: Natürliche Chlorchemie. EU.L.E.N-Spiegel 2011; (1) 10-19
WHO: Chloroform. Concise International Chemical Assessment Document 2004; 58
Steinbrenner N et al: Benzol in Lebensmitteln – ein Überblick. Journal für Verbraucherschutz und Lebensmittelsicherheit 2010; 5: 443-452
Lachenmeier DW et al: Benzene contamination in heat-treated carrot products including baby foods. Open Toxicology Journal 2010; 4: 39-42
Greenpees e.V.: Legale Pestizidmengen auf Obst können Kinder gefährden. Pressemitteilung vom 30.8.2013
Wermann S et al: N,N-dimethylpiperidinium (mepiquat) Part 2. Formation in roasted coffee and barley dur-ing thermal processing. Food Additives & Contaminants 2014; 31 A: 234-241
Gribble GW: Occurrence of halogenated alkaloids. Alkaloids: Chemistry and Biology 2012; 71: 1-165
Altenkämper M, Schlitzer M: Erfolgreich gegen den Insektenangriff. Pharmazeutische Zeitung 2008; H.11: 18-25
Uitgezonden in de Duitse taal op 31.05.2014/ Deutschlandradio Kultur; Radiofeuilleton – Wetenschap en Techniek.
Gesendet in deutscher Sprache am 31.05.2014 | Deutschlandradio Kultur; Radiofeuilleton – Wissenschaft und Technik
