wegens maagzuurremmers
door Udo Pollmer
Ons maagzuur dood bacteriën binnen luttele seconden. Medicijnen die de productie van maagzuur remmen ontnemen de maag deze levensbelangrijke functie. Wie tegelijkertijd rauwkost zoals salade eet, kan ernstig ziek worden.
Wisselwerkingen tussen leven levensmiddelen en geneesmiddelen zijn niet nieuw. De bekendste en tot dusver ook de gevaarlijkste, was de consumptie van grapefruit resp. grapefruitsap in combinatie met medicijnen. Deze citrusvrucht bevat van nature substanties, die het ontgiftingsvermogen van de lever ernstig veranderen. Dit leidt oftewel tot een versnelde afbraak van de geneesmiddelen die daarmee hun werking verliezen, of het tegenovergestelde n.l. dat de afbraak geblokkeerd word zodat levensgevaarlijke bloedspiegels ontstaan. Vele sterfgevallen zijn hierop terug te voeren.
Nu dient zich een bijzonder succesvolle groep medicijnen aan, die het grapefruit naar de kroon steken. Het zijn de zogenaamde protonpompremmers. Wat klinkt als een wapen uit het “Starschip Enterprise” zijn...
...middelen tegen maagzuur. Ze kunnen de vorming van maagzuur nagenoeg volledig stilleggen en zijn op grond van hun betrouwbare werking zeer geliefd.
Stopt men met het geven van pillen, dan loopt ook het aantal vergiftigingen terug.
Nu bestaat er een zeldzame statistische samenhang: Hoe meer protonpompremmers ingenomen worden, des te vaker worden ook voedselvergiftigingen geregistreerd. Daalt de pillendistributie, dan lopen ook de ziektegevallen terug. Dat klinkt opnieuw vergezocht, immers er zitten geen salmonella noch campylobacter kiemen in onze tabletten.
Toch is de samenhang oorzakelijk en het mechanisme verbazingwekkend simpel. Het zuur in onze maag dient ervoor, kiemen in het eten te doden. Wanneer vroeger de jagers en verzamelaars toevallig hier een paar maden en daar een handvol bessen ingelijfd hadden, waren die hapjes in het zuurbad snel kiemvrij. De maag is een desinfectiesluis. Tegenwoordig doen de grotere eet-porties een ernstig beroep op de voorraden zuur. Desalniettemin is het nog altijd werkzaam, vooral wanneer de salade als eerste gegeten word.
Protonpompremmers beroven de maag van zijn functie als desinfectiesluis. Hoe minder zuur in de maag, des te minder kiemen volstaan voor een infectie. Bij langdurig gebruik wordt de maag een biotoop voor kiemen. Dat bevordert ook infecties in de dunne darm, die normaalgesproken kiemvrij is. Natuurlijk zijn geneesmiddelen, die patiënten van oprispend zuur bevrijden, nuttig en waardevol, maar ze dienen doelgericht en verstandig ingenomen worden. Wat we kunnen lezen uit artsen vakbladen, worden de pillen veel te vaak voorgeschreven. Vaklui spreken letterlijk van een “irrationele inzet”. Intussen zijn enkele van deze medicamenten ook zonder recept verkrijgbaar.
Hier begint de maag van de hygiënist te draaien
Bij voedselinfecties speelt dus niet alleen de kiembelasting een rol, gelijktijdig zijn populaire geneesmiddelen daarbij betrokken. Vooral de toename van campylobacter-infecties breken de gezondheids instanties zuur op. Het handelt zich om een ernstige diarree aandoening, die in zeldzame gevallen het Guillan-Barre-Syndroom veroorzaken kan. Een syndroom, dat lijkt op een kinderverlamming. Hierbij begint bij veel hygiënisten de maag te draaien.
Tot dusver gold vooral gevogeltevlees als oorzaak van de infectie. Sinds goed 10 jaar zijn daarom in Nederland het aantal campylobacter kiemen op gevogelte drastisch omlaag gebracht. Desondanks nam het aantal infecties duidelijk toe. Bij het doorlopen van alle denkbare scenario’s door het Nederlandse Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu pasten de omzetcijfers van maagzuurpillen het beste bij de reeks ziektegevallen Hun collega’s van de Universiteit Swansea vonden eveneens een duidelijke samenhang tussen de uitgeschreven recepten en campylobacter infecties en salmonella. Ondertussen word duidelijk, dat ook vele andere maag-darm-kiemen zoals het gevreesde clostridium difficile, EHEC, listerinen of heliobacter door zuurremmers een optimaal milieu aantreffen.
In de praktijk betekend het, dat met het oog op de onophoudelijke stijgende omzet van protonpompremmers de patiënten terughoudendheid zouden moeten zijn met de consumptie van rauwe levensmiddelen om het even of het nu gaat om sla of tartaar. Dit in ondertussen een van de belangrijkste maatregelen, om gevaarlijke voedselvergiftigingen in te dammen. Eet smakelijk.
Literatuur
Kane GC, Lipsky JJ: Drug-grapefruit juice interactions. Mayo Clinic Proceedings 2000; 75: 933-942
BfR: Schutz vor lebensmittelbedingten Infektionen mit Campylobacter. Verbrauchertipp 2012
AMB: Protonenpumpenhemmer: zu häufige Verordnung und Risiken bei Dauertherapie. Arzneimittelbrief 2008; 42, 49
Bouwknegt M et al: Potential association between the recent increase in campylobacteriosis incidence in the Netherlands and proton-pump inhibitor use – an ecological study. Euro Surveillance 2014; 19 (32): pii=20873
Bavishi C, DuPont HL: Systematic review: the use of proton pump inhibitors and increased susceptibility to enteric infection. Alimentary Pharmacology & Therapeutics 2011; 34: 1269–1281
Hagiwara T et al: Proton pump inhibitors and helicobacter pylori-associated pathogenesis. Asian-Pacific Journal of Cancer Prevention 2015; 16: 1315-1319
Howell MD et al: Iatrogenic gastric acid suppression and the risk of nosocomial Clostridium difficile infection. Archives of Internal Medicine 2010; 170: 784-790
Brophy S et al: Incidence of Campylobacter and Salmonella infections following first prescription for PPI: a cohort study using routine data. American Journal of Gastroenterology 2013; 108: 1094-1100
