Door Udo Pollmer

Eetstoornissen nemen toe, zonder dat een overheid, die voortdurend voor nieuwe voedingsziektes waarschuwt, daar veel aandacht aan zal besteden. Steeds meer jonge vrouwen lijden aan anorexia, en het is nu een van de belangrijkste doodsoorzaken in deze leeftijdsgroep.

Wat zijn de redenen? Een gezondheids-website die, naar eigen zeggen aan de hoogste wetenschappelijke normen voldoet, en ook nog eens door artsen gecontroleerd wordt, geeft aan dat daarover "slechts vermoedens" bestaan. Fout. Men kent de oorzaken - maar ze zijn niet ‘politiek correct’.

In de regel ontstaat anorexia op een evenzo simpele als effectieve manier: door het combineren van calorieën tellen met duursport – dus door diëten en joggen. Dit mechanisme kan ook worden aangetoond in dierproeven: je voedt...

...ratten een keer per dag en stelt hen een looprad ter beschikking. Omdat ratten de hele dag iets te eten moeten hebben, zijn ze op deze manier de meeste tijd op dieet. Uit verveling stappen ze in het looprad – en rennen zich de dood in.

Daarnaast zijn er neurologische aandoeningen, die eveneens anorexia teweeg kunnen brengen. Ook dat functioneert in dierproeven: wanneer in de hersenen de laterale hypothalamus gebieden geprikkeld of door een ziekte beschadigd worden, dan vermageren de dieren en verhongeren. Deze ziekten zijn echter bij mensen extreem zeldzaam.

Bij anorexia word gewoonlijk het lichaamseigen verslaving systeem bediend. Extreme fysieke stress zorgt voor een euforie, net zoals bij de Runners High. De honger kan als een drug werken. Wie haar eenmaal heeft leren kennen, wil de volgende kick. Magerzuchtigen zijn honger-junkies. Eten is voor hen een wrede kwelling, is cold turkey. Wanneer zielenknijpers aan een "vervormd lichaamsbeeld" vasthouden, verwarren ze oorzaak en werking. Magerzuchtigen moeten om hun verslaving in stand te houden, zichzelf altijd als te dik blijven beschouwen. De verslaafde heeft geen keus.

Terug naar de ratten in het looprad

Niet alle dieren reageren hetzelfde. Het zijn de magere dieren met weinig onderhuids vetweefsel, die rennen tot ze er bij neervallen. Ze belanden in een hypercortisolemia, ze worden high. Dit werkt ook met andere modellen, bijvoorbeeld met het rattenpoten-oedeem. Daarbij drukt men de poot van een rat op een hete plaat. Dit is uiterst pijnlijk. Na een aantal herhalingen, zoeken de ratten de hete plaat uit zichzelf op. De hypercortisolemia zorgt voor een euforie, de pijn is het middel naar het doel.

De dikkere ratten overleven het looprad, hun energiereserves in vetweefsel beschermt hen tegen de honger euforie. Zo ook bij corpulente mensen: met een dieet en joggen, worden ze depressief en dik.

Ze belanden in een bulimia: het braken zorgt voor gevoelens van geluk, omdat al het calorische spul er weer uit vliegt. Het verslinden van grote hoeveelheden voldoet aan de verlangens van het lichaam. Als dit zo maar lang genoeg wordt volgehouden, kunnen psycho-professionals de ziel van deze mensen wel van voor naar achteren onderzoeken, alleen de patiënt komt er niet meer van los, simpelweg omdat zijn maag is geprogrammeerd om te braken.

Als een "sociale oorzaak" staat bij therapeuten de "ambitie" voorop. Hoe perfide! Eerst worden jonge meisjes gemaand, om zich kost wat kost aan hun dieet te houden en sport te bedrijven - afvallen zou per slot van rekening slechts een wilskwestie zijn. Heeft men hen met succes op hun ambitie gepakt, en ze glijden ze af in een verslaving, en hun hoofd verzet zich tegen de honger-signalen van het lichaam, dan zijn ze daar natuurlijk zelf schuldig aan.

Sociale oorzaak is een wereld vol met waarschuwingen voor "overgewicht", het tegenwoordig gebruikelijke "voedingsonderwijs," de "goede raad" van docenten en artsen om toch maar vooral aandacht te besteden aan het "figuur." Hollands Next Top Model rolt de rode loper uit voor mageren. Nadat de eetgestoorden en mensen met voedingsprookjes de scholen en kinderdagverblijven intrekken om daar voedingsles te geven, neemt de druk toe. Steeds meer en steeds jongere kinderen worden ziek.

Via de sociale media zijn magerzuchtigen goed met elkaar verbonden. Hun voorbeeld is een organisatie genaamd "Pro Ana", een afkorting voor anorexia nervosa. Ze verhief anorexia tot een religie. Op "Pro Ana"-sites vindt men bijvoorbeeld de tien geboden van anorexia. B.v. "dun zijn is belangrijker dan gezond zijn." Wie als lid van deze self-destructie community geaccepteerd wordt, dient zich aan strenge regels te onderwerpen, zoals novicen in het klooster. Ze moeten b.v. voortdurend rapporteren hoeveel ze afgenomen hebben. Daarnaast is er ook een ranking, wie het laagste BMI heeft bereikt.

Wie aankomt is een looser

Hij wordt tot braken, sport of brute honger veroordeeld. Ook laxeermiddelen horen daarbij: de aanbevelingen van de webmaster variëren van twee tabletten tot aan een hele verpakking van 20 stuks. In de loop van de avond ingenomen volgt een nacht op het toilet. "Natuurlijk doet dit pijn", zo citeer ik deze dame. Maar pijn is gewenst omdat het de hypercortisolemia dient, de stemming verbetert en ook de honger onderdrukt. Dat is ook de reden waarom het tot zelfbeschadiging komt. Snijwonden door scheermesjes of voortdurend nieuwe piercings werken als een drug.

Er is iets bij Pro Ana dat me bijna sprakeloos maakt: "moderators" of "webmasters", die het leven van meisjes vernietigen. Wat drijft dergelijke vrouwen daartoe? Bij een drugsdealer kennen we het motief. Maar bij het proberen om jonge meisjes in de maalstroom van anorexia te lokken, moeten wel andere drijfveren in het spel zijn.

Sommige magerzuchtigen uploaden foto's van hun uitgemergelde lichamen. De ervaring leert dat dit een zekere aantrekkingskracht ontvouwt bij labiele jonge vrouwen.

Tegelijkertijd vindt in de sociale media een heroïsche strijd plaats tegen foto's met naakte lichamen van niet-gestoorde vrouwen, foto's die zonder enige twijfel laten zien dat de mens een zoogdier is. Dat wordt nu beschouwd als "vrouwonvriendelijk."

Ooit werden de honger-kunstenaars op jaarmarkten tentoongesteld. De kerk kon ze maar al te goed gebruiken voor hun strijd tegen de vleselijke lusten. In hun voetspoor, treedt nu Pro Ana. Ik citeer uit hun "geloofsbekentenis": "Ik geloof in een wereld die alleen uit zwart en wit bestaat, aan het verlies van gewicht, de vergeving van de zonden, de verwerping van het vlees en in een leven vol van honger." Zo vroom klinkt de highway to hell.

Literatuur

Netter FH: Farbatlanten der Medizin. Band 5: Nervensystem I, Neuroanatomie und Physiologie. Thieme, Stuttgart 1987

Milton LK et al: Evaluating anhedonia in the activity-based anorexia (ABA) rat model. Physiology & Behaviour 2018; 194: 324-332

Welch AC et al: Assessing activity-based anorexia in mice. Journal of Visualized Experiments 2018; 135: epub ahead of print

Luz Neto LMD et al: Differences in cortisol concentrations in adolescents with eating disorders: a systematic review. Jornal de Pediatria 2018; epub ahead of print

Burgard-Arp N: Die Freundin, die sie hungern liess. Zeit.de Campus vom 30. September 2018

Pollmer U: Esst endlich normal. Piper, München 2005