dronken van statistiek
Vertaling door Piet van Veghel 

De jongste voedingsonzin van de maand heeft bij wijze van uitzondering niet vol in de mediabelangstelling gestaan.¹ In plaats daarvan is deze studie een typisch voorbeeld van ideologisch georiënteerde voedingsartsen: Er kwam precies het tegenovergestelde uit, wat de auteurs beweren. Daarom is er toch wat over te zeggen omdat de echte gegevens van deze meta-analyse geloofwaardig zijn. Ze hebben maar een enkel schoonheidsfoutje: De echte resultaten zijn politiek niet correct.
Konkreet:  Volgens „Abstract“ heeft de meta-analyse van...

...de Universiteit Pennsylvania aangetoond, dat de volledige onthouding van alcohol beter voor de gezondheid zou zijn als de (gematigde) consumptie van bier, wijn of sterke drank.² Deze uitspraak staat daarmee diametraal tegenover de huidige stand van de wetenschap, volgens welke een matige alsook een regelmatige alcoholconsumptie eerder gunstig zou zijn. “Tot nu toe waren de onderzoeksgegevens juist voor geheelonthouders niet bijster positief: lagere levensverwachting, meer verzuim op de arbeidsplaats en hogere gezondheidskosten”, zo verklaard Udo Pollmer, wetenschappelijk leider van het Europees Instituut voor Levensmiddelen en Voedingswetenschappen (EU.L.E. e.V.). ^3-8

Alleen al deze discrepantie is reden genoeg om de originele gegevens nader te bekijken. En deze tonen precies het tegenovergestelde wat door de auteurs en de daarmee corresponderende mediaberichten beweerd wordt: In geval van alcohol is alleen geheelonthouding voor de gezondheid een acceptabele houding. “Maar wie alcohol consumeert, die kan zich volgens deze meta-analyse verheugen op een betere gezondheid als een geheelonthouders”, aldus voedingswetenschapper Uwe Knop, “en dit geldt volgens deze studie zelfs voor veeldrinkers en diegene, die op grond van een gendefect alcohol minder goed verdragen.”

 Een blik op de doorslaggevende data (figuren 1 – 3) maakt duidelijk: Bij risicofactoren zoals hoge bloeddruk tonen zelfs de “heavy drinkers” betere waardes als geheelonthouders, net zoals bij de Body-Mass-Index en heupomvang. Voor alle duidelijkheid: “In deze meta-analyse steken de zuipers vaak beter af dan de geheelonthouders”, aldus Pollmer, “daaraan ziet men hoe heikel de zaak met ongevraagde voedingstips is. “Bijzonder opvallend: Bij het “kwade” Non-HDL-Cholesterol en de ontstekingsmerkers CRP hebben zowel matige alsook zware drinkers naar artsenlezing betere papieren als geheelonthouders. Maar niet alleen bij deze surrogaat-parameters blijken eclatante verschillen tussen de resumés van de auteurs en de originele data. Ook bij de harde eindconclusies steken de bier –en wijndrinkers ondanks opzettelijke datamassage verhoudingsgewijs beter af: De kans op een hartinfarct, beroerte of suikerziekte is bij alcoholgebruik lager.

Men vraagt zich onwillekeurig af of deze statistieken misschien toebehoren aan ontspoorde gezondheidsfanaticus? Want er hoort een beetje scrupuleusheid bij data op zulke onbeschaamde wijze in het tegendeel te verdraaien, Maar blijkbaar hebben de alcohol apinnen bij de geneeskundigen alleen maar zo aangedrongen om ook op de auteurslijst te komen. De opsomming van alle namen met inbegrip van alle deelnemende universiteiten en instituten beslaan 3 hele pagina’s van het originele werk!

Samengevat: Een aanbeveling omwille van de gezondheid af te zien op alcohol, kan op grond van deze studie niet afgeleid worden – wanneer u wilt is zuiver statistisch het tegendeel van toepassing. Een andere aanbeveling is derhalve des te duidelijker: De voedingsadviseurs hebben een grond meer, terughoudend te zijn met algemeen geldende gezondheidstips.

Ter informatie: De „Voedingsonzin van de maand“ verschijnt regelmatig – en wel steeds naar aanleiding van onnadenkende Voedings-PR van universiteiten, Instituten & Co., die door bewuste lancering van foute informatie de media en daarmee de burgers voedingsideologie aan willen praten. Wanneer u ook in de toekomst “voedingsonzin van de maand” wilt ontvangen, meld u zich dan eenvoudig even aan voor de nieuwsbrief (rechts bovenaan, gratis en zonder verplichtingen). De laatste “voedingsonzinnen” vind u in het archief.
   
 

Bronnen:
   


1. Moderater Alkoholgenuss ohne Vorteile für die Gesundheit. aerzteblatt.de, 14.07.14 / Drinking alcohol provides no heart health benefit, new study shows. ScienceDaily 10.7. 2014 / Spencer B: Moderate drinking IS bad for your health: Just two glasses of wine a day can cause problems. DailyMail 10.07.2014

2. Holmes MV et al: Association between alcohol and cardiovascular disease: Mendelian randomisation analysis based on individual participant data. BMJ 2014; 349: g4164

3. Vahtera J et al: Alcohol intake and sickness absence: A curvilinear relation. American Journal of Epidemiology 2002; 156: 969-976

4. Power C et al: U-shaped relation for alcohol consumption and health in early adulthood and implications for mortality. Lancet 1998; 352: 877

5. Goldberg DM et al: Moderate alcohol consumption: the gentle face of Janus. Clinical Biochemistry 1999; 32: 505-518

6. Wannamethee SG, Shaper AG: Lifelong teetotallers, ex-drinkers and drinkers: mortality and the incidence of major coronary heart disease events in middle-aged British men. International Journal of Epidemiology 1997; 26: 523-531

7. Salonsalmi A et al: Drinking habits and sickness absence: the contribution of working conditions. Scandinavian Journal of Public Health 2009; 37: 846-854

8. Newcomb P et al.: Alcohol Consumption Before and After Breast Cancer Diagnosis: Associations With Survival From Breast Cancer, Cardiovascular Disease, and Other Causes. Journal of Clinical Oncology 2013: Published online before print April 8

De bronnen 3 – 8 stellen een EU.L.E. selectie studies met vergelijkbare resultaten voor.