Door Udo Pollmer
Soja is gezond, de olie uit de 'wonderboon' wordt beschouwd als 'goed vet'. Maar een Amerikaanse studie suggereert nu dat soja-olie wellicht veel schadelijk voor de gezondheid is dan andere vetten. Zowel een kwabbelbuik, diabetes of vette lever, alles komt van het verkeerde voedsel – daarover heerst consensus onder voedingsdeskundigen.
De schuldigen zijn al lang uitgemaakt: te veel vet, in het bijzonder verzadigde vetten, en te veel zoete limonade. Deze bevat immers vooral in de VS fructose siroop (HFCS)), die zoals we weten de Amerikaanse kinderen laat vervetten en daarbij ook nog eens diabetes veroorzaakt. Nu werden juist deze populaire theses aan een Californische Universiteit...
...op muizen getest: de fysiologen vergeleken de werking van soja-olie met gehard kokosvet en beide oliën nog eens tezamen met veel fructose.
Zouden de populaire thesen ook maar voor de helft kloppen, dan zou soja-olie als overwinnaar uit de bus moeten komen - als verliezer de combinatie van kokosvet met fructose. Het vetgehalte maakte overigens in alle proeven 40 procent van de totale hoeveelheid calorieën uit, hetgeen ongeveer overeenkomt met de voedingsgewoonten in Duitsland en in de VS. De gebruikte muizen-stam wordt beschouwd als een typisch modelorganisme, wanneer het gaat om menselijke ziekten in beeld te brengen.
Schadelijker dan fructose?
Het resultaat zet zo’n beetje alles op z’n kop, wat onze deskundigen tot dusver meenden te weten. Ik citeer de onderzoekers: “samengevat bekrachtigen onze resultaten dat een dieet met veel sojaolie nadeliger voor de metabole gezondheid van muizen is dan een dieet met veel fructose of veel kokosvet."
Laten we eens kijken naar de details: de muizen met de sojaolie werden veel dikker dan met kokosvet. Op de leeftijd van 35 weken waren ze ongeveer 25 procent zwaarder dan de kokos muizen – ze hadden vooral een heleboel onderhuids vetweefsel aangezet. Werd de sojaolie rijkelijk aangevuld met fructose (in plaats van maïszetmeel), dan dempte de suiker zelfs het vervettende effect van soja. Conclusie van de onderzoekers: "sojaolie veroorzaakt een sterkere gewichtstoename en meer obesitas dan fructose "- nog zo’n verrassing.
Ernstig vervette lever
De gewichtsontwikkeling met de hoogste afwijking laat zien, dat de beroemde “calorieën” tamelijk overschat worden. Maar wie is dan de dik-maker? Als oorzaak komen daar eigenlijk alleen de hormonen, de fyto-oestrogenen van de sojaboon voor in aanmerking. Daarbij moet er rekening mee worden gehouden, dat de hormoongehaltes in de olie aan sterke schommelingen onderhevig zijn. Men weet nooit, hoeveel precies er nu in het eten zit.
Het feit dat hormonen verantwoordelijk zijn voor het effect, bevestigen proeven met pasgeboren ratten, die 22 dagen lang genisteïne kregen, dus het belangrijkste geslachtshormoon in de soja-olie. Ten gevolge daarvan vervetten de vrouwelijke ratten. Het angstaanjagende: de dieren vertoonden dezelfde genisteïne-spiegel in hun bloed als zuigelingen die in plaats van moedermelk sojamelk drinken. Verdere voerexperimenten wezen bovendien ook uit, dat de vrouwelijke nakomelingen door genisteïne vroeger in de puberteit komen.
Voor een hormonale duiding van de bevindingen spreekt, dat in de bovengenoemde studie de muizen door soja-olie niet alleen vervetten, ze kregen ook problemen met de lever: de soja muizen ontwikkelden een ernstig vervette lever. Overigens had in deze gevallen ook de fructose gevolgen: het verhoogde ook het gewicht van de lever - maar beschadigde deze lang niet zo als soja-olie.
Onderzoekers: "Soja olie veroorzaakt diabetes "
Verontrustend zijn de gevolgen voor de gezondheid t.a.v. de suikerstofwisseling van de muizen. Om het kort te maken, hier het letterlijke resultaat: "sojaolie veroorzaakt diabetes, glucose-intolerantie en insulineresistentie." Werd echter, in plaats van sojaolie, kokosvet met veel verzadigde vetzuren gevoerd, dan bleef het effect uit. Ook een mengsel van kokosvet met overvloedig fructose had geen nadelige werkingen.
Met de sojaolie, hebben we kennelijk meteen drie vette vliegen in een klap te pakken: obesitas, vette lever en diabetes. Bingo. Dergelijke bevindingen zouden grote weerklank verdiend moeten hebben, en daarbij is de studie vrij toegankelijk - maar er heerst slechts veelzeggende stilte in Duitsland. Waarvoor heeft men dan zo’n angst? Wanneer het er om gaat de gemeenschap met slechte voedingstheorieën gek te maken, zijn de deskundigen nou ook niet bepaald preuts. Eet smakelijk!
Literatuur
Deol P et al: Soybean oil Is more obesogenic and diabetogenic than coconut oil and fructose in mouse: potential role for the liver. PLoS One 2015; 10: e0132672
Cao J et al: Soy but not bisphenol A (BPA) or the phytoestrogen genistin alters developmental weight gain and food intake in pregnant rats and their offspring. Reproductive Toxicology 2015; 58: 282-294
Strakovsky RS et al: Genistein exposure during the early postnatal period favors the development of obesity in female, but not male rats. Toxicological Sciences 2014; 138; 161–174
de Lima Toccafondo Vieira M et al: Comparison of the estrogenic potencies of standardized soy extracts by immature rat uterotrophic bioassay. Phytomedicine 2008; 15: 31-37
Zhao X et al: Simultaneous determination of isoflavones and resveratrols for adulteration detection of soybean and peanut oils by mixed-mode SPE. Food Chemistry 2015; 176: 465–471
