Door Udo Pollmer
Niet alleen lekker, maar ook gezond en zuiverend zouden asperges zijn. Dat beweren de verkopers althans. Wat ze daarentegen verzwijgen: asperges bevatten een natuurlijk pesticide en over de werkingen daarvan weet men nog maar weinig, zo legt Udo Pollmer uit.
In de vrolijke maand mei is het niet alleen het seizoen voor asperges, maar ook de sprookjesfee van de marketing biedt licht verteerbare verhalen over de enorme helende krachten van de bleke spruiten. Gewoonlijk handelt het om loze beloften, behalve dan dat asperge diuretisch, vocht afdrijvend werkt. En er word al gezegd dat hij de nier schoon spoelt, ja dat hij een ideale detox-groente...
...zou zijn, alsof de nieren gemakkelijk vervuilen en met een stengel asperges schoongemaakt zouden kunnen worden. Daarbij zou de vochtafdrijving goedkoper en doeltreffender met bier of koffie gestimuleerd kunnen worden. Ook qua voedingswaarde is asperges tamelijk onbeduidend, het is zo waardevol als een dikke strohalm vol met water.
Niemand hoeft dus asperges te eten vanwege zijn veronderstelde voedingswaarde, te meer omdat sommige liefhebbers de penetrante geur bij het urineren niet kunnen verdragen. Dit komt door de zwavelverbindingen die sommigen, maar niet iedereen, uitscheiden. Het vermogen om de kwalijk ruikende cocktail van methaanthiol (methylmercaptaan), dimethylsulfide en dimethyldisulfide te vormen, is erfelijk. Door deze drie chemicaliën in de juiste verhouding in water te mengen, is de geur niet langer van aspergeplas te onderscheiden.
Groenten met hun eigen pesticide
Spannender dan het besnuffelen, analyseren en mengen van urine is het uitgangsmateriaal achter de drie zwavelgeuren: het is asparaginezuur, een natuurlijk bestrijdingsmiddel dat de asperges beschermt tegen schadelijke organismen. Het is de reden waarom rauwe asperges een onaangename wrange smaak ontvouwen. Om die dubieuze substantie betrouwbaar te vernietigen, koken we de stengels totdat ze zacht zijn. De walgelijke bitterstoffen van asperges zijn chemisch nauw verwant aan asparaginezuur. Wat de gezondheid betreft, beloven ze niet veel goeds.
Asparaginezuur vergiftigt allerlei insecten, bestrijdt sommige verwekkers van schimmelziekten en doodt nematoden die zich aan de spruit tegoed willen doen. Daarnaast werkt het als een hormoon omdat het de groei van asperges versnelt, maar tegelijkertijd de groei van concurrerende planten onderdrukt die eveneens de voedingsstoffen in de aardbodem willen gebruiken. De hoogste gehaltes bevinden zich in de delicate kop, terwijl de houtachtige en niet-eetbare delen van de plant er praktisch van gevrijwaard zijn.
Asparaginezuur is daarom groeiregulator, herbicide, insecticide, nematicide en fungicide in één. Als een pesticide zou het asperge gif geen kans krijgen om toegelaten te worden. Daar echter dit dubieuze ingrediënt slechts een deel van de ongewenste organismen verspreidt of doodt, moet de chemische verdediging van de plant in de aspergeteelt aangevuld worden met goedgekeurde plantenbeschermingsmiddelen.
Over de schadelijkheid van het pesticide weet men weinig
De gehaltes asparaginezuur zijn tegenwoordig aanzienlijk hoger dan voorheen. Hoewel asperges al in het oude Griekenland werden gegeten, verschijnen de berichten over stinkende urine pas in de 17e eeuw. Het ontbrak gewoonlijk aan de benodigde dosis zwavel op het veld. Dat veranderde met de industrialisering: door de zwavelhoudende rook uit de schoorstenen werd het land overal bemest. Sinds het beleid voor schone lucht in werking is getreden, moeten boeren zichzelf bedruipen met zwavelhoudende meststoffen in aspergegebieden.
Hoe schadelijk is dit pesticide in rauwe asperges voor mensen? Het fijne weet men hier niet van. Wel is het bekend dat het in het lichaam niet alleen in de drie genoemde reukstoffen word omgezet, maar ook in dimethylsulfoxide. Dit is een reukloos oplosmiddel; Reeds sporen ervan beschadigen de zenuwen en hersenen van ratten en muizen. Als je dimethylsulfoxide zou beoordelen naar dezelfde normen als bij acrylamide, dan zouden gestoofde asperge riskanter voor onze zenuwen zijn dan een portie knapperige frietjes.
Wanneer iemand niet van asperges houdt, is dat een vriendelijke aanwijzing van zijn stofwisselingssysteem, hier maar beter vanaf te zien. Maar als je er van houdt geniet er dan van met voedzame bijgerechten zoals ham, aardappelen, gekookte eieren en gesmolten boter. Eet smakelijk!
Literatuur:
Streller S, Roth K: Vom Hochgenuss zum Gestank. Chemie in unserer Zeit 2018; 52: 112-119
Landwirtschaftskammer Schleswig-Holstein: Pflanzenschutz im Spargelanbau. Zulassungsstand gemäß Bundesamt für Verbraucherschutz und Lebensmittelsicherheit (BVL) vom 14.02.2018
Dawid C, Hofmann T: Identification of sensory-active phytochemicals in Asparagus (Asparabus officinalis L.). Journal of Agricultural & Food Chemistry 2012; 60: 11877-11888
Waring RH et al: The chemical nature of the urinary odour produced by man after asparagus ingestion. Xenobiotica, 1987; 17: 1363-1371
Teuber L: Naturally occurring 1,2-Dithiolanes and 1,2,3-Trithianes. Chemical and biological properties. Sulfur Reports 1990; 9: 257-333
Iriuchijima S: Malformin and asparagusic acids as sulfur-containing compounds having biological activities to plants. Journal of Synthetic Organic Chemistry 1977; 35: 394-398
Mitchell SC, Waring RH: Asparagusic acid. Phytochemistry 2014; 97: 5–10
Hanslick JL et al: Dimethyl sulfoxide (DMSO) produces widespread apoptosis in the developing central nervous system. Neurobiology of Disease 2009; 34: 1–10
Galvao J et al: Unexpected low-dose toxicity oft he universal solvent DMSO. FASEB Journal 2014; 28: 1317-1330
Yuan C et al: Dimethyl sulfoxide damages mitochondrial Integrity and membrane potential in cultured astrocytes. PLoS ONE 2014; 9:e107447
