Fipronil

Door Udo Pollmer

Fipronil is een luizenmiddel, dat in naar Duitsland geëxporteerde eieren opgedoken is. Het middel is bij kippen verboden maar niet bij huisdieren. Behandelt men zijn lieveling daarmee, heeft men bij het aaien meer fipronil aan de handen als er in een omelet zit.

Dus nu zit fipronil, een luizenmiddel in het eitje bij het ontbijt, ook in bio-ontbijteitjes, wat is er nu weer gebeurd? Wel heel simpel: Kippen kunnen zich allerhand ongedierte op de hals halen – en dan zoekt de houder naar een mogelijkheid zijn kapitaal in de stal van luizen, vlooien en mijten te bevrijden.
Het voorval is als een déjà vu: Tamelijk precies 21jaar geleden verdween de kippenbaron Anton Pohlmann door zulk soort praktijk achter tralies.

Hij had zijn kippen illegaal met nicotine tegen mijten gesproeid. Het hielp hem niet, dat zijn advocaten beweerden, dat nicotine pas door rokende controleurs binnen...

...gekomen zou zijn, want helaas werd een transporter met meer dan anderhalve ton nicotinesulfaat voor Pohlmann’s firma “Goldhuhn” aangehouden. Het gif was natuurlijk terug te vinden in de eieren van zijn “Goldhühner” – zij het slechts in sporen. In 2008 werd de branche andermaal bij de illegale import van 12 ton nicotinesulfaat uit China. Wederom waren ze de sigaar.

Vogelmijten overdragen ziektes

De mijten verstoppen zich in de stal in spleten en kieren. In het donker overvallen ze het slapende gevogelte en tappen hun bloed af. De dieren lijden aan jeuk, het voert tot verenpikken en kannibalisme. Bovendien overdragen de bloedzuigers ernstige ziektes. Bij ernstige besmetting zijn ze soms als donkere punten op de eieren zichtbaar. Vogelmijt komt in elke houdingsvorm voor. Hun natuurlijk reservoir zijn wildvogels.

De spinachtige dieren worden bestreden door desinfectie van de stallen en met kiezelzuur, dat de mijten uit laat drogen. Daarnaast zijn tal van pesticiden en antiparasitica in gebruik. Problemen veroorzaken de snelle resistenten en de omstandigheid, dat wachttijden aangehouden moeten worden. In deze fase moeten alle eieren vernietigd worden. Dan loopt het snel in de papieren.

Een middel, dat niemand merkt

We mogen veronderstellen, dat houders van leghennen vanwege toenemende resistentie en lastige wachttijden naar een middel gezocht hebben, dat niemand merkt, precies zo als destijds bij de nicotine, dat ging immers ook enige tijd goed. De kippen zal de behandeling in ieder geval goed gedaan hebben – wat aan de mensen nog uit te leggen was. De hoogste gehaltes, die aangetroffen werden, lagen net boven een milligram fipronil per kilo ei. Dat wil zeggen dat een gebruikelijk ei zo’n 70 microgram zou kunnen bevatten.

Weliswaar is het middel bij kippen verboden, maar niet bij hond en kat. Die krijgen fipronil in hun nek gespoten. Een kat krijgt een dosis van 50 milligram – dus 700 keer meer als in een “verpest” ei zit. Daar het huisdier het aangebrachte fipronil wekenlang via de talgklieren uitscheidt, wat tot een verdeling over de huid voert, heeft men na het strelen van zijn lieveling meer fipronil aan zijn handen als in een omelet steekt. Wie dus meent, dat zijn kinderen door de betwijfelde eieren gevaar zouden lopen, die zou veiligheidshalve er pijnlijk op toe moeten zien, dat ze niet met huisdieren spelen, die de laatste weken tegen parasieten behandelt werden. En a.u.b. grondig stofzuigen, want in het huisstof bevind zich na een behandeling aanzienlijke hoeveelheden van het luizenmiddel.

Echter al deze berekeningen en vergelijkingen verontschuldigen niets – zulke praktijken zijn in de stal strikt verboden. Daarmee zou de discussie bijna beëindigt kunnen worden. Een enkel detail schept verwarring. De fipronil-eieren werden op 20 juli 2017 door de Belgische Levensmiddelenbewaking aan het snelle waarschuwingssysteem van de EU gemeld. Sindsdien zijn daarin een hele reeks waarschuwingen meer verschenen: Bijvoorbeeld voor de met salmonella besmette goj bessen, voor listeria in thaise paddenstoelen en in tarama, een vispasta. En hoe staat het met het hoog toxische algen gif ciguatoxine in visfilets of heek met een gigantische besmetting van haringwormen, algen met absurde jodium- en arseengehaltes?

Dit alles word echter totaal overklast door de alarmmeldingen aangaande voedingssupplementen, die door vele consumenten als bonbons geconsumeerd worden. Regelmatig ontdekken analisten daarin illegale medicamenten. In volle dosissen en niet slechts in sporen. Voor dit veel grotere gevaar waarschuwt blijkbaar niemand. Eet smakelijk!

Literatuur:

BfR: Gesundheitliche Bewertung der in Belgien nachgewiesenen Einzeldaten von Fipronilgehalten in Lebensmitteln tierischen Ursprungs. Stellungnahme Nr. 016 vom 30. Juli 2017

Anon: Immer noch Tiere. Der Spiegel 1996, Heft 6: S.77-78

Anon: Illegale Importe von Nicotin-Sulfat für Geflügel-Industrie? Pressemitteilung der AbL. Planten.de retrieved 3. August 2017

Anon: Handel mit illegalen Pflanzenschutzmitteln aufgedeckt. Meldung vom 4. April 2009, Gabot.de

Düngelhoef K: Effektive Milbenbekämpfung in der Geflügelhaltung. Fachakademie für angewandte Hygiene Präsentation vom 10.04.2013
RASFF-Portal der EU                                                

Mahler BJ et al: Fipronil and its degradates in indoor and outdoor dust. Environmental Science & Technology 2009; 43: 5665-5670

Teerlink J et al: Fipronil washoff to municipal wastewater from dogs treated with spot-on products. Science of the Total Environment 2017; 599-600: 960-966