Bundesministerium für Risikobewertung
Door Udo Pollmer
Bereide maaltijden, die in aluminium schalen aan kinderdagverblijven of bedrijven gekeverd worden, bevatten volgens het BfR (Bundesministerium für Risikobewertung) bedenkelijk veel aluminium. Udo Pollmer verklaart, wat verhoogde aluminiumwaardes in het lichaam kunnen aanrichten.
Het BfR waarschuwt voor de populaire alu-schalen, waarin bereide maaltijden aan kinderdagverblijven, bejaardenhuizen en bedrijven geleverd worden. Bij regelmatig gebruik, aldus de autoriteit, word de voor de gezondheid aanvaardbare aluminium toevoer, tot wel het vijfvoudige overschreden. Daarbij komen nog andere aluminium bronnen, die het beeld vertroebelen.
Het probleem is niet zozeer het gebruik van aluminium schalen in het huishouden, maar het gebruik inzake het cook & chill- procedé, hetgeen in de collectieve maaltijdverstrekking...
...aan betekenis wint. Bij cook & chill worden de gerechten in een centrale keuken voorgekookt, in menuschalen gedaan en tot op ongeveer nul graden shock-gekoeld. Daarmee kunnen de maaltijden zo’n drie dagen bewaard worden. Voor de uitlevering worden ze weer verhit en daarbij vaak tot wel twee uur lang warm gehouden. Tijdens de warmhoudtijd komt het meeste aluminium vrij. De richtlijn dat men er niets zuur- of zoutachtigs in moet doen, slaat nergens op: Er is bijna altijd iets zuurs bij – zei het de bij de kinderen geliefde tomatensaus of wel de vruchten-dessert saus.
Aluminium komt gemakkelijk in de hersenen
Op z’n plaats zouden beklede schalen zijn, zodat er geen aluminium in het eten beland. Die bestaan wel, maar vinden amper weerklank. Heeft de industrie ons weer eens riskant materiaal in de maag gesplitst? Die indruk kan ontstaan: De branche zeurde in ieder geval, dat de bevindingen van de BfR “overbekend” zijn, maar wie maalt er om? Milieuorganisaties bekritiseren bovendien verpakkingen die uit meerdere materialen bestaan. Wie “milieubewust” koopt, geeft de voorkeur aan onbeklede schalen, die bovendien goedkoper zijn, zodat het kinderdagverblijf zich ook vaker “bio” kan veroorloven.
Het milieu heeft dan weer geen voordeel van deze beslissing, want samengestelde materialen laten zich al langer probleemloos recyclen, zoals drinkkarton laat zien, die uit papier, kunststof en soms zelfs uit aluminium bestaan. Afgezien daarvan: De kleine koffiecapsules bestaan eveneens uit bekleed aluminium en zijn recyclebaar.
Naar verluid zou aluminium via de voeding maar in een minimale hoeveelheid worden opgenomen. Echter bij voerderexperimenten geraakte het lichtmetaal al via het drinkwater regelrecht in de hersenen van de laboratoriumdieren. De wisselwerkingen met de bestanddelen van voedingsmiddelen zijn niet erg duidelijk. In laboratoriumproeven leidde b.v. de aromastof maltol of de smaakversterker glutamaat het aluminium tot in ons bovenkamertje. Ook allerlei eiwitbestanddelen lenen zich als transportmiddel. Hier helpt maar een ding: De aluminium-lading waar maar mogelijk inperken.
Verhoogde waardes in zwarte thee en sojamelk
Alarmerend zijn de neurologische veranderingen en de gedragsstoornissen, die tijdens dierproeven optraden – tot aan dementie toe. De mens maakt daarop geen uitzondering: In de hersenen van alzheimerpatiënten bevonden zich duidelijk verhoogde gehaltes aluminium. De aanwijzingen voor een oorzakelijke samenhang met degeneratieve neurologische aandoeningen stapelen zich op, maar worden nog niet als een definitief bewijs geaccepteerd.
Ook enkele levensmiddelen voeren een verhoogde aluminium-lading met zich mee. Daar is eerstens de zwarte thee te noemen, de theestruik slaat het lichtmetaal uit de bodem in zich op. En dan is er de oude kwestie met de sojamelk. Om het gehalte aan problematische afweerstoffen te verlagen, worden deze in aluminium-tanks uit de vloeistof verwijdert. Vaklieden houden dit voor de oorzaak van hoge alu-gehaltes waar je niet blij van wordt. In vakbladen voor kindergeneeskunst is er geen gebrek aan waarschuwingen.
Wie nu het koud zweet uitbreekt, kan blij zijn: Aluminium wordt niet alleen via de nieren uitgescheiden, maar ook via de huid – en niet eens zo’n beetje. Echter alleen zolang als het zweten niet door deo’s gestopt word. En, alsof de duvel er mee speelt, zit in deo’s meestal aluminium. Dat word normalerwijze nauwelijks via de huid opgenomen, behalve wanneer men zich onder de oksel scheert en er dan een deo op doet. Ook hiervoor waarschuwt de BfR.
We leven in het tijdperk van het aluminium. Het lichtmetaal is in onze huidige wereld niet meer weg te denken. In het eten heeft het echter niets te zoeken. Eet smakelijk!
Literatuur
BfR: Unbeschichtete Aluminium-Menüschalen: Erste Forschungsergebnisse zeigen hohe Freisetzung von Aluminiumionen. Stellungnahme Nr. 007/2017 vom 29. Mai 2017
Schüler K: Aufkommen und Verwertung von Verpackungsabfällen in Deutschland im Jahr 2014. UBA TEXTE 64/2016, Dessau-Roßlau 2016
BUND: Umweltverbände kritisieren Verpackungsgesetz als Rückschritt für den Umweltschutz. Pressemitteilung vom 01. August 2016
Kramer MF, Heath MD: Aluminium in allergen-specific subcutaneous immunotherapy – A German perspective. Vaccine 2014; 32: 4140–4148
Altmann P et al: Disturbance of cerebral function in people exposed to drinking water contaminated with aluminium sulphate: retrospective study of the Camelford water incident. BMJ 1999; 319: 807–811
Bondy SC: Low levels of aluminum can lead to behavioral and morphological changes associated with Alzheimer's disease and age-related neurodegeneration. Neurotoxicology 2016; 52: 222-229
Rebai O, Djebli NE: Chronic exposure to aluminum chloride in mice: exploratory behaviors and spatial learning. Advances in Biological Research 2008; 2: 26-33
Bowdler NC et al: Behavioral effects of aluminum ingestion on animal and human subjects. Pharmacology, Biochemistry & Behavior 1979; 10: 505-512
Greger JL, Baier MJ: Excretion and retention of low or moderate levels of alu-minium by human subjects. Food & Chemistry Toxicology 1983; 21: 473–477
BfR: Aluminiumhaltige Antitranspirantien tragen zur Aufnahme von Aluminium bei. Stellungnahme Nr. 007/2014 vom 26. Februar 2014
Exley C: Aluminium and Alzheimer's Disease: The Science that Describes the Link. Elsevier, Amsterdam 2001
Wu X et al: The effects of glutamate and citrate on absorption and distribution of aluminum in rats. Biological Trace Element Research 2012; 148: 83-90
Anon: Der Grüne Punkt lobt Nespresso und Co. FAZ Online vom 8. März 2016
Mirza A et al: Aluminium in brain tissue in familial Alzheimer's disease. Journal of Trace Elements in Medicine & Biology 2017; 40: 30-36
Crépeaux G et al: Non-linear dose-response of aluminium hydroxide adjuvant particles: Selective low dose neurotoxicity. Toxicology 2017; 375: 48-57
Farhat SM et al: Aluminum-induced cholinergic deficits in different brain parts and its implications on sociability and cognitive functions in mouse. Biological Trace Element Research 2017; 177: 115-121
Farhat SM et al: Cortex- and amygdala-dependent learning and nicotinic acetylcholine receptor gene expression is severely impaired in mice orally treated with AlCl3. Biological Trace Element Research 2017; Epub ahead of print
Fanni D et al: Aluminum exposure and toxicity in neonates: a practical guide to halt aluminum overload in the prenatal and perinatal periods. World Journal of Pediatrics 2014; 10: 101-107
Ogasawara Y et al: Effects of the administration routes and chemical forms of aluminum on aluminum accumulation in rat brain. Biological Trace Element Research 2002; 86: 269-278
Chuchu N et al: The aluminium content of infant formulas remains too high. BMC Pediatrics 2013; 13: e162
