Delicatesse of plaag
Door Udo Pollmer

In Duitsland zijn het niet zo’n graag geziene gasten in de keuken, op andere plaatsen zijn het delicatessen: ratten. Wanneer een knaagdier in de buurt of zelfs in onze voeding belandt, dan zou dat aan de diervriendelijke wetgeving kunnen liggen, zegt Udo Pollmer.

“Ratten moeten om hun leven vrezen”, aldus een opgewonden mediabericht – alsof de knaagdieren graag geziene gasten in de keuken of kelder zouden zijn, die nu door harteloze tijdgenoten uit het leven van nu naar de eeuwige jachtvelden verwezen werden.

Aanleiding voor de verontwaardiging in onze media is een ambitieus natuurbeschermingsproject – aan de andere kant van de globe. In Nieuwzeeland moeten voor het jaar 2050 alle ratten uitgeroeid zijn. Ze ruïneren het unieke ecosysteem – doordat ze hunnerzijds...

...inheemse soorten uitroeien, zodat zelfs het dier afgebeeld op het wapen van Nieuwzeeland, de kiwi, door de geïmporteerde knaagdieren met uitsterven bedreigd wordt.

In sommige landen gelden ratten als huiswild, dat gegrild of als ragout gegeten wordt. In West-Afrika zijn ratten zo geliefd, dat een Zwitsers concern deze in de vorm van kant-en-klare soep op de markt bracht. Toen in 2011 hoogwater in Cambodja aanzienlijke schade aanrichtte, klaagde de minister-president over de stagnerende vleesexport naar Vietnam. De rattenpopulatie was verzopen.

Een lux leventje

Een heel andere situatie in de Duitse hoofdstad Berlijn: Daar lijden de ratten een lux leventje. Wanneer er op gazons of kinderspeelplaatsen picknickresten rond slingeren, dan laten de knaagdieren hun kans niet voorbijgaan. Als dank verspreiden ze via hun ontlasting gevaarlijke kiemen – via contact-infectie. Vooral burgers die in de buurt van ziekenhuizen leven lopen gevaar. Daar verlenen de knaagdieren niet alleen gastvrij onderdak aan de ziekteverwekkers uit het afvalwater van de kliniek, die welhaast zeker veelvoudiger zijn dan dat uit een woongebied. De kiemen zijn daarbij ook veel vaker multiresistent, dankzij de antibiotica, aldus de bevinding van een onderzoek in de onderwereld van Berlijn Iets eetbaars bevindt zich overal, omdat het achteloos weggeworpen wordt en papiermandjes lopen over. De selectieve leegmaking overnemen dan de ratten. Voer zit in de gele zakken, Etensresten worden eenvoudig in het toilet gekiept: Het drijvende goedje maakt de dieren voldaan en vruchtbaar. Om bij de bron te komen, kruipen ze ondertussen via de toiletten in de woning. Ergens moeten de vele bruine ratten uit de overbevolkte kanalenstelsel toch naar uitwijken.

Rattenbeschermers in het bestuur?

Plaagdieren bestrijders maken voor de explosieve toename de wetgeving verantwoordelijk. Deze werd omwille van de dierenbescherming zo aangescherpt, dat rattengif niet langer aan privépersonen verkocht mag worden. De bestrijders klagen, dat ook hun werk ernstig gehinderd werd. Zo gold in Berlijn een verouderde lijst met toegelaten bestrijdingsmiddelen. Hebben de ratten misschien een beschermheer in het bestuur? De ongecontroleerde intensieve dierhouderij in de ondergrondse garandeert epidemieën een snelle verspreiding, de bevolking is dan hulpeloos aan hen overgeleverd.

Koortsachtig zoeken vaklieden naar nieuwe strategieën. Intussen installeerden ze mobiele automatisch schietende installaties in het kanalenstelsel, die voorbijfliende ratten op slag doden. Op een nacht werden al zo’n 100 exemplaren met zulk apparaat aan het ondergrondse verkeer onttrokken.

„Altijd hebben de dieren het gedaan”

Het maakt niet uit met het automatisch geweer of met vergiftigt aas, wanneer rattenjagers aan het werk gaan worden ook dieren beschermers actief: “Ook mensen kunnen ziektes overdragen”, zo klagen jonge mensen, “steeds opnieuw zijn de dieren schuldig, dat is echt treurig”. Maar owee wanneer deze gevoelige zieltje in hun wc-pot een vette rat ontdekken die hun met zoete oogjes aanstaart. Zodra deze blaaskaken op een muizenstaartje in hun müesli bijten, zetten ze een foto van hun traumatische belevenis op Internet en een golf van verontwaardiging over scrupuleloze levensmiddelenvervalsers spoelt door de chatrooms.

Daar de knaagdieren zich op d’n duur niet met etensresten tevreden kunnen stellen, om hun snel groeiende miljoenenleger te voeden, zullen steeds vaker opdoemen, daar waar levensmiddelen geproduceerd, verwerkt of opgeslagen worden. Dan is het voorbij met de blinde liefde voor de schadelijke knaagdieren, anders zien de Berlijners zich op een dag nog eens genoodzaakt, hun huiswild eigenhandig om zeep te helpen, opdat ook zij genoeg te knagen hebben. Eet smakelijk!

Literatuur:

Sack B: Tierschützer gegen Hightech-Falle für Nager. Bild-Online 21.10.2016

Deggerich M: Rattenplage in Berlin: Gefährliche Nager. Spiegel Online 6. Okt. 2013

Anon: Ratten müssen um ihr Leben bangen. Deutschlandfunk 14. Mai 2017

Anon: Wachsende Rattenpopulationen machen Städten u schaffen. Fakt, Sendung Fakt vom 13. Dez. 2016

Schwarz F: Nestle – Macht durch Nahrung. DVA, Stuttgart 2000

Günther S et al: Fecal carriage of Extended-spectrum beta-lactamase-producing E. coli in urban rats, a risk for public health? Antimicrobial Agents & Chemotherapy 2013; 57: 2424-2425

Anon: Kambodschanischer Exportschlager: Flut sorgt für Ratten-Emgpass. N-tv Panorama 2. Nov. 2011

LAVES, Niedersächsisches Landesamt für Verbraucherschutz und Lebensmittelsicherheit: Ratten als Krankheitsüberträger.
http://www.laves.niedersachsen.de/tiere/schaedlingsbekaempfung/aktuell/artikel_zum_thema_ratten/ratten-als-krankheitsuebertraeger-73203.html

Barnett SA: The Story of Rats. Allan & Unwin, Crows Nest (NSW) 2001

Winkle S: Kulturgeschichte der Seuchen. Artemis & Winkler, Düsseldorf 1997