Voorwaarden aan melkveeboeren

De melkmarkt komt niet tot rust. Na het dramatische prijsverloop van de laatste maanden verhoogt de levensmiddelhandel de druk op de melkveehouder. Een handelsketen in het bijzonder verlangt meer inzet voor het dierenwelzijn. Maar hoe zinvol zijn de ideeën? Levensmiddelen chemicus Udo Pollmer legt uit.

De handelsketen Edeka heeft onlangs hun voorwaarden aan de melkhandelaren gesteld voor alle melk, die in de goedkope melkverpakking komt. Zoals te verwachten was, is de verontwaardiging onder de melkveehouders groot, omdat de handel weliswaar eist, maar niet bereid is, daarvoor een hogere melkprijs te betalen. Die wil dus arbeid en investeringen tegen het nultarief hebben. En dat in een tijd, waarin de melkproducent ten gevolge van de globale overproductie onder zware prijsdruk staat.

De hoofdredacteur van het agrarisch blad Land & Forst verwijt Edeka met hun eisen “noch fijnzinnigheid noch verantwoordelijkheid” getoond te hebben. Dat is nog maar...

...de vraag. Edeka verlangt o.a. een onderzoek naar drachtigheid voorafgaand aan de slachting. Maar waarom in hemelsnaam zou een landbouwer een drachtig rund naar het slachthuis brengen, hij kan het kalf toch verkopen? Fout: Vele vrouwelijke kalveren hebben momenteel geen marktwaarde, omdat de melkprijs gekelderd is. Maar marktwaarde of niet, het laten slachten van drachtige koeien is verwerpelijk en een schaamteloosheid tegenover de slachters. Immers het doden van een drachtig dier gaat tegen de beroepseer van de slager in.

De vraag is, hoe vaak gebeurd dan zoiets? Nou, zo zeldzaam is het niet: Volgens een onderzoek uit 2011 kwam bijna een op de twintig koeien drachtig naar de slacht, meestal in de 2e of 3e deel van de dracht. Slachtoffers waren uitsluitend hoog presterende runderen. Hoe zat het ook alweer met de “fijnzinnigheid” en “verantwoordelijkheid”, die men volmondig van de handel eiste? Verwachten de boeren gewoon meer geld voor de melk, wanneer ze er op letten, of er op dat moment geen kalfje onderweg is? De koeien worden toch niet stiekem achter de bosjes door de stieren gedekt. In de regel worden ze kunstmatig bevrucht en daarover word boekhouding gevoerd.

Het aantal zieke dieren vervijf- of zesvoudigd

En de overige criteria van Edeka? De zes pagina’s tellende lijst roept herinneringen op aan de sociologie-seminars, waar vlijtige studenten alles opschrijven wat ze zoal gehoord hebben en voor belangrijk houden. Zo moet de boer zijn koeien dagelijks controleren op afwijkingen in hun gedrag en verslag te leggen van zijn bevindingen. Daar kunnen de Edeka-managers eens bij zichzelf te rade gaan en het eerst eens bij hun eigen medewerkers uit proberen - wanneer ze er gericht naar gaan zoeken, kunnen ze collega’s vinden, die al ziek zijn, maar desondanks naar de zaak rennen, om hun baan niet te riskeren.

Daarbij heeft de melkveehouderij doorgaans een reusachtig probleem. Vergelijkt men de gronden, waarom runderen naar het slachthuis gaan, vanaf 1960 tot op nu toe, dan ziet men, dat destijds nog een derde van de dieren op grond van leeftijd eervol uit de productie genomen word. Tegenwoordig is dat nog maar 2 procent. Daar staat tegenover dat het percentage zieke dieren met ontstoken uiers en klauwen en daarom naar het slachthuis moesten, vervijf- of vertienvoudigd is. Dit is de consequentie van de opkweek, die zowel dier als boer overbelast.

Gaat het in de handel daadwerkelijk om het dierenwelzijn?

Hoog producerende koeien geven tot wel 12.00 liter melk per jaar. Het klassieke roodbonte vee levert met 8000 liter ook rijkelijk melk. Het veel grotere onderscheid: Bij voederfouten daalt de hoeveelheid melk bij het roodbonte vee en de boer is gealarmeerd. Bij hoog-presterende dieren vloeit de melk totdat alle reserves uitgeput zijn en de stofwisseling volledig ontspoort, zichtbaar aan de zware ontstekingen. Zonder een weldoordacht voer gaan deze koeien naar de haaien. Niet iedere melkveeboer is echter in staat, een aangepast voedering te garanderen.
Volgens de gegevens van de slachtveemarkt ligt het voor de hand, dat het percentage jonge geruïneerde hoog presterende koeien stijgt. Zou het in de handel om de dieren gaan, dan zou die bijvoorbeeld eisen, dat de melk alleen van die bedrijven komt, waar hoog presterende koeien gemiddeld vier of meer kalveren op de wereld gezet hebben en minstens 6 jaren oud worden. Dat zou een grote uitwerking op het dierenwelzijn hebben!

Fijnzinnigheid zal niemand van hartwerkende boeren verlangen. Echter een beetje meer verantwoordelijkheidsgevoel zou alle deelnemers goed doen – zowel de fokker, de boer als de handelaar. Eet smakelijk!

Literatuur:

Stephan R: Edeka-Brief: Eiskaltes Kalkül mitten in der Milchkrise. Land & Forst vom  17.08.2016

Bauer Willi: Nur eine Einzelmeinung? - Gedanken einer Tierärztin … Bauer Willi vom 28. Januar 2016

Riehn K et al: Schlachtung gravider Rinder – Aspekte der Ethik und gesundheitlichen Verbraucherschutzes. Tierärztliche Umschau 2011; 66: 391-405

Wagner A, Held J: Einzelfall oder Standard: Die Schlachtung trächtiger Rinder. wir-sind-tierarzt.de vom 3. Mai 2015

Brade W et al: Priorität für Gesundheit der Milchkühe. Göttinger Erklärung 2016 zur Milchproduktion. AVA-Tagung Göttingen 2016