Voedermiddelsupplement ethoxyquin
Door Udo Pollmer

Het voedermiddelsupplement ethoxyquin word aangetroffen in zalm uit Noorwegen. Daarbij vond de instantie voor voedselveiligheid tien jaar geleden al ethoxyquin in Duitse kweek-forellen. Destijds bleef het bij een storm in een glas water, tegenwoordig zorgt het bericht voor hevige beroering.

Het menselijk erfgoed loopt gevaar – en wel door kweekzalm. In de vette vis hebben journalisten een afschuwelijk chemisch middel ontdekt, het verboden pesticide, ethoxyquin genaamd. In de aquacultuur beland het via het voer in de vis. Daarom zou een verstandige klant beter wilde zalm kopen. Een voedingsbewuste zalm zoekt in de vrije natuur immers voer zonder residuen, uit zuivere bronnen. Daarentegen krijgt de kweekzalm goedkoop voer geserveerd, dat met ethoxyquin tegen oxidatie door zuurstof in de lucht beschermt word – en dat volkomen legaal. Nu hebben...

...speurende journalisten van de NDR deze “gevaarlijke stof” in “hoge concentraties” in supermarkt-zalm ontdekt.

Onder ons: Een portie van 200 gram bevatte maximaal 34 microgram. De verwijzing in de media naar de lage grenswaarde van 50 microgram per kilo bij vlees, is een listige vorm van consumentenbedrog. De grenswaarde heeft immers helemaal niets van doen met ergens een “risico”, maar dient ter garantie, dat geen enkele varkensfokker het in zijn hoofd haalt om zijn dieren visvoer te geven of illegaal ethoxyquin te gebruiken.

Grenswaarde heeft niets met „risico“ van doen

Ethoxyquin werkt als een antioxidant, voer en filets zijn daardoor langer houdbaar. Het is toch merkwaardig: Worden in groenten antioxidatieve stoffen gevonden, dan reageert de szene van gezondheid-genezers tamelijk euforisch. Uit een andere uitzending van hetzelfde voorlichtingsprogramma: “Anti oxidatieve levensmiddelen helpen de stofwisseling om vrije radicalen te bestrijden”.

De redactie presenteert daarbij een „kant-en-klaar poedermengsel”, een “anti oxidatief-poeder” van wereldklasse. En wat zit daar dan in? Broccoli! En natuurlijk ontbreekt de raadgeving niet, „veel vis“ te eten, „vooral zalm”, dat helpt tegen kanker. De “aanbeveling” is in zoverre opmerkelijk, dat ondertussen ook artsen zich voor ethoxyquin interesseren. In tegenstelling tot broccolipoeder, dat hooguit niesbuien veroorzaakt, suggereren de eerste proeven van neurologen uit Baltimore, dat ethoxyquin bij chemotherapie bescherming zou kunnen bieden tegen de beschadiging van zenuwen.

Al tientallen jaren worden appels en peren na de oogst ondergedompeld in een bad met ethoxyquin, om ze beter geschikt te maken voor opslag. Het beschermt tegen bruine plekken. De toegestane residuen lagen ver onder die tegenwoordig in de zalm gevonden worden. Ook al worden pitvruchten binnen de EU daarmee niet langer behandeld, ziet dat toch niet iedereen zo nauw. Volgens opgave van het pesticide-laboratorium van de Universiteit in Thessaloniki baadt de fruithandel zijn fruit als vanouds met de relevante fungicide zoals thiabendazol, diphenylamin en ook ethoxyquin Het vergiftigde afvalwater leiden ze onbehandeld verder in hun groentebedden en boomgaarden, wat tot aanzienlijke residuen kan voeren. Dat stoort echter tot nu toe niemand.

Ethoxyquin laat een geringe acute toxiciteit zien

Ethoxyquin is een soort manusje van alles: Oorspronkelijk ontwikkeld om rubber elastisch te houden, zorgde het jaren later voor smakelijk uitziende appels, dan weer maakte het voer voor zalm en kippen houdbaarder en ten slotte is het in staat om pillen met anti oxidatieve vitaminen tegen oxidatie te beschermen. Wie liever kruiden en specerijen eet, hoeft ook niets te missen: de rode kleur van paprika word ermee gestabiliseerd – geen wonder dus, wanneer op internet paprikapoeder vanwege zijn te gekke antioxidatieve werking word aangeprezen. Intussen wekt de stof de nieuwsgierigheid van de makers van aan lucht gedroogde ham. Daar doodt het antioxidant vervelende mijten en misschien maakt ethoxyquin een dezer dagen ook nog eens carrière in de kankertherapie.

Ook al laat het middel slechts een geringe acute toxiciteit laat zien, is het toch niet geheel en al onschuldig. Het is oplosbaar in vet en cumuleert in het lichaam. Zoals proeven met muizen laten zien, belandt het zelfs tot in de hersenen. Nadat de belangrijkste besmettingsbron in de vorm van appels en peren geleidelijk aan is verdwenen, dient zich de vraag aan: Wat gebruikt de fruithandel daarvoor nu in de plaats, om hun waren houdbaar te maken? Men is overgegaan op 1-methylcyclopropeen. Het is een plantenhormoon, en geldt – tenminste voorlopig – als veilig. Eet smakelijk!

Literatuur:

Engels S: Gefährlicher Stoff in Zuchtlachs nachgewiesen. NDR Markt 30. Mai 2016

Chemisches und Veterinäruntersuchungsamt Freiburg. Jahresbericht 2005

Die Ernährungs-Docs: Ernährung bei Krebs. NDR Ratgeber Gesundheit, Stand: 31.01.2016

Papadopoulou ES et al: Land spreading of wastewaters from the fruit-packaging industry and potential effects on soil microbes: Effects of the antioxidant ethoxyquin and its metabolites on ammonia oxidizers. Applied & Environmental Microbiology 2015; 82: 747-755

Nácher-Mestre J et al: Screening of pesticides and polycyclic aromatic hydrocarbons in feeds and fish tissues by gas chromatography coupled to high-resolution mass spectrometry using atmospheric pressure chemical ionization. Journal of Agricultural Food Chemistry 2014; 62: 2165−2174

Zhu J et al: Ethoxyquin prevents chemotherapy-induced neurotoxicity via Hsp90 modulation. Annals of Neurology 2013; 74: 893–904

Kim HL: Accumulation of ethoxyquin in the tissue. Journal of Toxicology & Environmental Health 1991; 33: 229-236

Müller H, Hansen H: Ethoxyquin-Rückstände in Äpfeln. Gartenbauwissenschaft 1980; 45: 82-85

Blaszczyk A et al: Ethoxyquin: an antioxidant used in animal feed. International Journal of Food Science 2013; e585931

EFSA: Safety and efficacy of ethoxyquin (6-ethoxy-1,2-dihydro-2,2,4-trimethylquinoline) for all animal species. EFSA Journal 2015; 13: e4272

Mattheis JP: How 1-methylcyclopropene has altered the Washington State apple industry. Horticultural Science 2008; 43: 99- XYZ

Calvo G and Kupferman E: Current DPA and ethoxyquin situation and alternatives to superficial scald control in apples and pears. Acta Horticulturae 2012; 945: 51-54

Abbar S et al: Efficiacy of selected food-safe compounds to prevent infestation oft he ham mite, Tyrophagus putrescentiae (Schrank) (Acarina: Acaridae), on southern dry-cured hams. Pesticide Managment Science 2015; epub ahead of print