Zout
Door Udo Pollmer 

Uit het witte goud is een dodelijk gif geworden. Het is overal beschikbaar en spotgoedkoop. Expert zeggen: Wereldwijd sterven ieder jaar 1,65 miljoen mensen aan de gevolgen van teveel zout. Levensmiddelchemiker Udo Pollmer nijgt naar een tegenrekening.

Op de Canarische eilanden werden onlangs twee artsen tot meerderjarige celstraffen veroordeelt. Ze hadden bij een patiënte een watervergiftiging niet herkend. De jonge vrouw had voordien 4 liter water tot zich genomen – bij de analyse van het bloed werd een natriumtekort vastgesteld, maar desondanks bleef de levensreddende gave van zout uit. Watervergiftigingen zijn ondertussen door de oproep, veel te drinken en maar weinig zout te gebruiken, geen zeldzaamheid meer.

Niet onder de indruk strijden veel artsen voor een daling van de zouttoevoer. De gangbare verklaring luidt: Zout bindt het water in het lichaam en het hart valt het zwaar, daartegenaan te pompen, en de bloeddruk stijgt. Dat verhoogt het risico op...

...een beroerte en hartfalen en daarmee op een vroegtijdige dood. Wanneer dat klopt, dan is er in de oceaan slechts daarom zoveel water, omdat het door het zeezout gebonden word en niet meer afvloeien kan.

Zout bindt water – in het zoutvaatje

Wanneer zoute voeding voldoende is, om de waterstand in het lichaam te verhogen, dan zou de directe toevoer van een fles mineraalwater pas echt een riskante onderneming zijn, want het water gaat nu eenmaal in het bloed. Ja, zout bindt water – in het zoutvaatje. Het bindt water in waterarme levensmiddelen zoals chips, salami of Parmezaanse kaas, zodat bederf-veroorzakers het niet kunnen gebruiken. Dat verhoogt de houdbaarheid.

Maar ons lichaam is geen zoutstrooier en ook geen zoute waren! Het gaat met iedere natrium-ion uit het zout om, als met een rauw ei, het heeft geavanceerde hormonale regelmechanismen, om het natrium in het bloed, in elke individuele cel, ja zelfs in de cel tussenruimten, precies te controleren. De nieren hebben zout nodig, om het water te kunnen uitscheiden. Een tekort aan zout bewerkstelligt dus, dat de vloeistof in het weefsel blijft. Kan het water wegens een zouttekort niet uitgescheiden worden, dan komt het tot een long- of hersenoedeem – die snel tot de dood voeren. Er gebeurd dus precies het tegenovergestelde, wat overal gepredikt word.

Echter de mythe van het „witte gif” in het eten leeft intussen vrolijk verder. Daar allang bekend is, dat een zoutarme voeding voor de meeste mensen zinloos zo niet schadelijk is, werden de gegevens m.b.t. het zout tot dusverre met methodes verworven, die zich naar willekeur laten manipuleren. Bijvoorbeeld werd niet het natriumgehalte in het bloed, maar in de urine gemeten, wat slechts in beperkte mate verklaringen over de zouttoevoer mogelijk maakt – men denkt maar eens aan het zoute zweet, dat niet geregistreerd word. Of men vraagt de patiënten naar hun menuplan en schat uit de opgaves met vuistregels de zouttoevoer. Daarom word in veel studies beweerd: Hoe meer zout in het eten, des te groter het gevaar.

Een derde kenmerk van bedrieglijke studies is het achterhouden van de sterflijkheid. Wie de sterfgevallen door een hartaanval of beroerte moet bepalen, analyseert daarvoor alle overlijdensakten. Beslissend is echter, hoe vele mensen in totaal door een behandelplan gestorven zijn en niet alleen aan het infarct. Wie deze gegevens weliswaar uitgezocht heeft, maar dan vervolgens achterhoud, heeft meestal geen eerlijke bedoelingen. Daarom ontbraken bij de studies aangaande zout juist deze informatie.

Voldoende zout in het eten redt levens

Daarmee zijn de maatstaven helder: De natriumstatus moet in het bloed en niet in de urine vastgesteld worden en ook het aantal sterfgevallen mag niet ontbreken. Zulke studie werd onlangs openbaar gemaakt – prospectief met 3.000 gezonde oudere heren, die elf jaren lang geobserveerd werden. Resultaat: Hoe minder natrium in het bloed, des te meer hartinfarcten en beroertes. Vervelend was: “normale” natriumspiegels waren al met een verhoogt infarct-risico in verbinding gebracht, wanneer ze in het onderste normbereik lagen! In totaal stierven in het onderste normaalbereik (135 mmol/l) bijna dubbel zoveel mensen als bij een middelste waarde (140 mmol/l). De gevaren van te weinig zout werden in de laatste maanden meteen in meerdere studies vanuit heel de wereld bevestigd.

Echter de vakpers en de anders zo welbespraakte Gezondheidsvoorlichting zwijgen in alle talen. Daarom voor alle duidelijkheid: Voldoende zout in het eten, redt levens. Zoutarme voeding is net zo onaangenaam als te zout eten. Smakelijk!

Literatuur:

Rada AG: Two doctors sentenced in Canary Islands for failing to treat woman with hyponatraemia. BMJ 2015;351:h4016

Witte F: Ernährung: Wie viel Salz darf es sein? Spiegel Online 03.04.2015

Blage J: Volksproblem Salz - Wenn aus dem weißen Gold Gift wird. Focus online 07.09.2014

Wannamethee SG et al: Mild hyponatremia, hypernatremia and incident cardiovascular disease and mortality in older men: A population-based cohort study. Nutrition, Metabolism & Cardiovascular Diseases 2015 epub ahead of print

Saepudin S et al: Hyponatremia during hospitalization and in-hospital mortality in patients hospitalized from heart failure. BMC Cardiovascular Disorders 2015 15: e88

Siegel AJ: Fatal water intoxication and cardiac arrest in runners during marathons: prevention and treatment based on validated clinical paradigms. The American Journal of Medicine 2015 epub ahead of print

Robles CM, Garcia CA: A prospective trial comparing isotonic with hypotonic maintenance fluids for prevention of hospital-acquired hyponatraemia. Paediatrics & International Child Health 2015 epub ahead of print

Joo MA, Kim EY: Hyponatremia caused by excessive intake of water as a form of child abuse. Annals of Pediatric Endocrinology & Metabolism 2013; 18: 95-98

Wang G: Salt, chloride, bleach, and innate host defense. Journal of Leukocyte Biology 2015; 98: 163-172

Murthy K et al: Hyponatremia and fracture risk: a hospital-based case-control study. Journal of the American Geriatrics Society 2015; 63: 1699-1700

Rami K: Aggressive salt and water restriction in acutely decompensated heart failure: is it worth its weight in salt? Expert Review of Cardiovascular Therapy 2013; 11: 1125-1128

Ishikaswa SE: Hyponatremia associated with heart failure: pathological role of vasopressin-dependent impaired water excretion. Journal of Clinical Medicine 2015; 4: 933-947