Giftige „Wondermiddelen“
Door Udo Pollmer
Een „vitamine B17“ word momenteel door genezers aanbevolen: bij het eigenlijk bedoelde Amygdalin is echter voorzichtigheid geboden, zo waarschuwt onze levensmiddelenchemicus Udo Pollmer. Het word in de vorm van de inhoud van abrikozenpitten gegeven – waarvan echter een acuut gevaar uitgaat.
Houd u van Agatha Christie? In haar krimi’s laat ze de slachtoffers van moord vooral door cyaankali of strychnine overlijden. Welnu, die tijden zijn voorbij. Surft men echter over het hoog moderne Internet, dan zou de...
...indruk kunnen ontstaan, dat het zich bij de genoemde giffen eerder om miskende geneesmiddelen gaat.
Wanneer alles, wat „gezond“ zou zijn, bitter dient te smaken, wat was dan meer geëigend dan het gal bittere strychnine? Om die reden gaven zuinige brouwers het vroeger als vervangmiddel voor hop in het bier. Artsen schreven strychnine voor als medicijn voor alles en nog wat, en adviseerden het zelfs aan jonge sportliefhebbers om de prestaties te verhogen.
Medische studenten slikten het ter bevordering van de concentratie. We weten niet, hoeveel mensen het idee van gezonde, vanwege het bittere strychnine met hun leven hebben moeten bekopen. In sommige landen is het rattengif tot op de dag van vandaag bestanddeel van traditionele geneesmethodes.
Amygdalin als bron van gezondheid?
Tot de momenteel tot bronnen van gezondheid gepromoveerde giffen behoort het lievelingsgif van Agatha Christie: cyaankali. Natuurlijk spreken onze genezers liever van “Vitamine B17”. Bedoeld is dan amygdalin, waaruit blauwzuur vrijgezet word – wat overblijft is druivensuiker en benzaldehyde, een aromatische stof die naar amandelen ruikt. Blauwzuur is ook het giftige deel van cyaankali. In het tijdperk van Internet wordt het in de vorm van abrikozenpitten geadviseerd, het daarin zittende amygdalin zou namelijk tegen kanker bescherming bieden
Steeds opnieuw word door de autoriteiten gewaarschuwd voor blauwzuurhoudend voedsel, onlangs voor “zoete abrikozenpitten”. De waarschuwing komt van het Europese snelle waarschuwingssysteem, waar een paar weken geleden ook de fipronil-belaste eieren publiekelijk bekend gemaakt waren. In tegenstelling tot de eieren, die zonder enig risico geconsumeerd kunnen worden, gaat van de abrikozenpitten een acuut gevaar uit.
In Zweden waarschuwden de autoriteiten onlangs voor lijnzaadschrot, want ook lijnzaad probeert zich met dit gif tegen vraatvijanden te weren. Kortgeleden belandde een roekeloze Brit met een blauwzuurvergiftiging in het ziekenhuis. Hij had drie kersenpitten gekraakt en de inhoud opgegeten.
Pas op met pitten van steenvruchten
Het heeft goede redenen, waarom we de pitten van steenvruchten gewoonlijk niet eten, maar uitspugen. Alleen amandelen vormen hierop een uitzondering, omdat het gelukt is, blauwzuurvrije amandelpitten te kweken. Nu dwingt dat de telers om de plaagdieren van hun amandelbomen vandaan te houden.
Dat geld niet voor bittere amandelen, ze mogen slechts in kleine hoeveelheden verhandeld worden, om blauwzuur-vergiftigingen door snoepende kinderen te verhinderen. Ook dient men te bedenken, dat niet ieder mens het bittere amandel aroma kan ruiken. Dat verhoogt het vergiftigingsgevaar.
Met het aantal exoten in onze keuken stijgt ook het risico. Een voorbeeld is de zoete aardappel. Hun gehalte aan blauwzuur is echter geen probleem, zolang ze net als onze aardappel gekookt worden en het kookwater ook in de gootsteen beland. Onze aardappels bevatten geen blauwzuur maar daarvoor in de plaats chaconine en solanine. Die behoren tot dezelfde stofklasse als strychnine – hoog giftige natuurlijke pesticiden.
Correcte knollen bereiding betrachten
Een belangrijk basisvoedingsmiddel in Latijns-Amerika, Azië en Afrika zijn cassaveknollen, ook wel maniok genaamd. Wanneer plantenbeschermingsmiddelen ontbreken of te duur zijn, worden eetbare planten met hoge gehaltes natuurlijke pesticiden verbouwd, om schade door vraat te vermijden.
Cassave beschermt zich met linamarin, dat net als amygdalin in amandelen en abrikozenpitten, blauwzuur vrij zet. Helaas word bij de tamelijk moeizame, vaak meerdere dagen durende bereiding van cassave steeds weer gerommeld.
Dat is de oorzaak van talrijke uitbraken van een zware neurologische aandoening genaamd Konzo. Bij regelmatige consumptie valt het gif het ruggenmerg aan en veroorzaakt verlammingen. Slachtoffer zijn vooral vrouwen en kinderen.
Voor de gezondheid is het van minder belang, welke vermeende vitale stoffen waar in zitten, veel belangrijker is de kennis over een correcte bereiding. Eet smakelijk!
Literatuur
Harkup K: A is for Arsenic: The Poisons of Agatha Christie. Bloomsbury, London 2015
McGarry RC et al: Please pass the strychnine: the art of Victorian pharmacy. Journal of the Canadian Medical Association 1999; 161: 1556-1558
Pain S: Marathon madness. New Scientist vom 7 Aug. 2004: 46–47
Anon: Schweden: Behörde warnt vor Verzehr gebrochener Leinsamen. Osnabrücker Zeitung Online vom 10. Nov. 2016
Petter O: Man nearly dies after eating cherry stones. Independent Online vom 28. July 2017
Dpa: Hände weg von Rohkost: Stangenbohnen richtig zubereiten. Süddeutsche Zeitung Online vom 29. Aug. 2016
Akbar S et al: Use of Strychnos nux-vomica (azraqi) seeds in unani system of medicine: role of detoxification. African Journal of Traditional, Complementary and Alternative Medicines 2010; 7: 286-290
Netto AB et al: Tropical ataxic neuropathy – a century old enigma. Neurology India 2016; 64: 1151-1159
Banea JP: Control of konzo in DRC using the wetting method on cassava flour. Food and Chemical Toxicology 2012; 50: 1517–1523
Sauer H et al: Severe cyanide poisoning from an alternative medcine treatment with amygdalin and apricot kernels in a 4-year-old child. Wiener Medizinische Wochenschrift 2015; 165: 185-188
Anon: Bittere Aprikosenkerne in der Krebstherapie. Zentrum der Gesundheit, blog vom 17. Feb. 2017
Deshpande SS: Handbook of Food Toxicology. Marcel Dekker, New York, Second Indian Reprint 2014
Bolarinwa IF et al: A review of cyanogenic glycosides in edible plants. In: Toxicology - New Aspects to This Scientific Conundrum. Eds: Soloneski S, Larramendy ML, InTech, Rijeka 2016: 179-191
Pollmer U: Auf den Geschmack gekommen. Warum Kinder Kürbis-Süppchen und Zucchinigemüse nicht mögen. Deutschlandfunk Kultur, Mahlzeit, Beitrag vom 18.10.2009
