Codering van levensmiddelen
Door Udo Pollmer
Met behulp van laserstralen laten groente en fruit zich met belangrijke informatie coderen. Levensmiddelen tatoeëren i.p.v. ze te beplakken met etiketten, geldt als milieuvriendelijk en hygiënisch. Is dat werkelijk zo? Levensmiddelenchemicus Udo Pollmer heeft zich daar mee bezig gehouden.
In Nederland, Engeland en Zweden test de fruithandel een nieuw soort codering, waarvoor geen etiketten meer nodig zijn: Elke afzonderlijke vrucht draagt nu een tattoo in haar schil. Omdat de consument dat kennelijk goed vind, spreekt de branche nu al over een...
...„revolutie“. Voorwaarde was een nieuw drukprocedé alsook de toelating van een nieuwe klasse toevoegstoffen door de EU: de zogenaamde contrastversterkers.
En zo functioneren de groente en fruit tattoos: Met behulp van laserstralen laat men de buitenste cellaag verdampen, en daarmee vervliegt ook de natuurlijke kleur van de schil. Daar bij sommige vruchten, zoals sinaasappelen, de schil en daarmee de kleuring snel regenereert, worden de opschriften, streepjescodes en andere markeringen na het laseren met ijzeroxide geïmpregneerd. Dat zijn beproefde levensmiddelenkleurstoffen die okergele, roodachtige en bruine kleuren opleveren. Daarbovenop komt een mixture uit – zo heet het spul nu eenmaal – uit hydroxypropylmethylcellulose en polysorbaten. Ze vormen een gelijkmatige beschermende film over het opschrift.
Toegevoegde stoffen, die de consument niet herkent.
Het nieuwe procede geldt als milieuvriendelijk, want het voorkomt verpakkingsafval en maakt het toch mogelijk elke vrucht apart onmiskenbaar te coderen. De folie heeft echter niet alleen de functie om het etiket houvast te bieden, ze dienen het product ook te beschermen. Het is daardoor houdbaarder en hygiënischer. Deze taken worden in toenemende mate verricht door andere stoffen, die de klant meestal niet waarneemt – en die hem daarom ook niet storen.
Zo is een heel leger van middelen toegelaten, waarmee de vruchten “gewaxt” worden, zoals b.v. candelillawax, carnaubawax of mikrokristallinewax. Ze zorgen voor een glanzend oppervlak en verhinderen het snelle uitdrogen waardoor de vruchten langzamer verschrompelen. Daar deze beschermende laag waterafstotend is, is deze niet afwasbaar. Bovendien bevat deze nog meer toegevoegde stoffen, vooral zogenaamde spreidmiddelen zoals polysorbaten, opdat de wax ook gelijkmatig dunne lagen vormt.
Daarbij komen stoffen, die de houdbaarheid van de gevoelige waren verbeteren zoals antioxidanten of fungicide. Bijzonder belangrijk zijn substanties, die de rijping ofwel remmen of bespoedigen. Denk alleen maar eens aan de rijpstations voor bananen, die vanwege het stabiele transport van de bananen, deze groen aangeleverd krijgen en ze overeenkomstig de wil van de handel op schema kunnen laten rijpen.
Ontbrekende waarschuwingen op de schil
Hierbij dient een substantie genaamd methylcyclopropeen opgemerkt te worden. Deze lijkt op het rijpingshormoon ethyleen. Methylcyclopropeen blokkeert bij de vrucht de ethyleen-receptoren. Daarmee word de rijping voor ca. 14 dagen volledig onderbroken – zonder de minste kwaliteitsverlies. Dit heeft de energiebalans van de fruitimport enorm verbeterd – langere transporttijden maken het mogelijk, de zuidvruchten niet meer met het vliegtuig naar Europa te brengen, maar per schip. Wanneer men echter bedenkt, dat de meeste vruchten caloriearm zijn, dan is de import van fruit vergeleken met de Argentijnse runderhelften of rijst nog altijd schadelijker voor het milieu.
Wij produceren maar een onbeduidende hoeveelheid fruit in eigen land, het merendeel word uit andere klimaatzones geïmporteerd en daarbij ook nog het jaar rond. Dat is zonder de zegeningen van de technische vooruitgang in Duitsland niet mogelijk. Vers fruit vergt tegenwoordig zoveel werk, dat dit, gelet op de ingezette chemie op geen enkele wijze meer onderdoet voor het “chemisch-eten” van het zo vermaledijde fastfood.
Geheel ten overvloede worden tegenwoordig zelfs de schillen van mango’s, bananen en sinaasappels voor smoothies gebruikt. Daar de toelating van talrijke vruchtbehandelingsmiddelen op de bedrieglijke aanname berust, dat niemand dergelijke schillen gaat eten, zou net als bij sommige kaaskorsten op fruit de waarschuwing niet mogen ontbreken: “schil is niet voor consumptie geschikt”. Bovendien bevatten schillen van fruit en groente – in tegenstelling tot kaaskorsten – van nature rijkelijk afweerstoffen tegen vraatvijanden. En dat tuig hoort zoals bekend in de bio-ton. Eet smakelijk !
Literatuur
Sanfelix J: Laser labelling: The branding revolution making its mark across Europe. Produce Business UK van 2 August 2017
Pullman N: Swedish supermarkets replace sticky labels with laser marking. Guardian van 16. Jan. 2017
Kuhnert P et al: Handbuch Lebensmittelzusatzstoffe, Behr’s, Hamburg 2017
Verordnung (EU) Nr. 510/2013 der Kommission van 3. Juni 2013 zur Änderung der Anhänge I, II und III der Verordnung (EG) Nr. 1333/2008 des Europäischen Parlaments und des Rates hinsichtlich der Verwendung von Eisenoxiden und -hydroxiden (E 172), Hydroxypropylmethylcellulose (E 464) und Polysorbaten (E 432-436) für die Kennzeichnung bestimmter Früchte. ABl. Nr. L150 vom 04.06.2013 blz. 17
Valero D, Serrano M: Postharvest Biology and Technology for Preserving Fruit Quality. CRC, Boca Raton 2010
Pollmer U: Reifeprüfung: Neue Techniken zur Obst- und Gemüsereifung. Deutschlandradio Mahlzeit| Bijdrage van 03.02.2008
