Brotzeit door Udo Pollmer
Er is geen gebrek aan goed bedoelde ideeën, hoe de wereld te redden zou zijn. In kringen waar natuurwetenschappelijk denken uit den boze is, volstaat het oog en een "goed gevoel". Een symbool van deze wereldvisie zijn de vele windturbines. Vroeger hebben natuurbeschermers de masten van de hoogspanningslijnen bestreden, nu kan het landschap niet genoeg ‘verspargelt’ worden. Vele van de intussen 30.000 installaties mogen daarom in natuurbeschermingsgebieden de natuur beschermen.
Maar windturbines mengen de natuur. Ze decimeren het insectenvolk. Dit werd opgemerkt wegens technische problemen: bij hogere windturbines, leverden de...
...propellers soms maar half zo veel elektriciteit, als de ingenieurs berekend hadden. Bij lagere rotatiesnelheden vermorzelden de propellers insectenmassa, daardoor breekt bij hoge snelheden de luchtstroom af.
De propellers treffen niet alleen lichtzinnige insecten, maar trekken de insecten regelrecht aan. Velen belanden in de zuigkracht van de turbines, omdat ze zich, om energie te sparen, zich laten drijven door de wind. Tegelijkertijd stralen de rotorbladen wrijvingswarmte uit, die eveneens insecten lokt. Tenslotte wekt het overal zichtbare knipperende licht s ’nachts zelfs op een grotere afstand hun nieuwsgierigheid. Met betrekking tot de hoeveelheid insecten die op deze manier uit de circulatie worden genomen, zijn er slechts schattingen. Daar de propellers een grote actieradius hebben, verhuist het één of ander aan biomassa naar het hiernamaals.
Dat heeft gevolgen: vleermuizen, die ’s nachts insecten jagen, volgen hun prooi en belanden dus ook in de windturbines. Daar sterven zij niet in de eerste plaats doordat ze door de rotorbladen worden geraakt; de meesten sterven als resultaat van de enorme schommelingen in luchtdruk. Daardoor barsten de kleinste adertjes in de longen, de dieren fladderen nog een stukje verder en verbloeden inwendig. Deze zogenaamde barotrauma zou 10 keer meer vleermuizen doden dan de propellerslagen. Onderzoekers spreken als gevolg van de hoge verliezen van "killer machines."
Nog maar enkele jaren geleden was de grijpvogelsterfte een propagandistische aangelegenheid van natuurbeschermers. De jagers zou hun munitie moeten worden verboden, omdat het loodschroot in ruime hoeveelheden in de magen van de dieren zou zijn gevonden, wat hen langzaam vergiftigde. Nu is het stil geworden rondom het thema, nadat het ruchtbaar werd dat de windturbines adelaars, oehoes, milanen en buizerds versnipperd. Jagers zijn in aller vroegte op weg en vinden de slachtoffers van de energietransitie. Wanneer ooit nog eens sociologie-studenten vroeg uit de veren zijn om als bijverdienste dode vogels te tellen, hebben vos, marter, wasbeer en andere aaseters allang hun ochtendlijke controlegang langs de voerplaatsen gemaakt, en de stoffelijke resten verzwolgen.
Het meeste slachtoffers worden nooit gevonden, met uitzondering van degenen die direct aan de voet van de windturbine op het beton te pletter slaan. Niemand ziet de talloze dieren, die nog een stuk weg fladderen en elders aan hun verwondingen creperen, of de versnipperde zangvogels die in een grote bogen weggeslingerd worden. Vrijwel nooit thematiseren natuurbeschermers het verlies van habitats: windparken fragmenteren het luchtruim door de kilometerslange luchtwervels. Anders stijgt allerwegen een gejammer op over het vermeende aantasten van de habitats door akkerbouw.
Meten met twee maten
In Stuttgart, volstond een juchtleerkever al als voorwendsel voor wekelijkse demonstraties op het spoorweg-hoofdstation. Ondertussen is gebleken dat daar überhaupt geen juchtleerkevers waren. Eco-boeven hebben zich wat uitwerpselen van de dieren laten bezorgen en op de schors gesmeerd. Verborgen in een holle boom werd zelfs een flesje kever-uitwerpselen ontdekt.
De problemen met de windturbines reiken veel verder dan de spanwijdte van de vleugels: de turbines uitstoten infrageluid uit. Dat is niet per se bedreigend, ook het ruisen van de zee produceert het. Maar in de dierenwereld dient deze voor ons nauwelijks hoorbare infrageluid voor oriëntatie en communicatie.
De populairste gebruiker van infrageluid is de olifant. De dikhuiden produceren het om over lange afstanden te communiceren of watervoorraden te lokaliseren. Veel meer diersoorten, zoals alligators of neushoorns, doen hetzelfde. Het zou dus gepast zijn om de gevolgen van vibraties voor wilde dieren te onderzoeken. Anders is men immers ook onmiddellijk met de modernste technologie ter plekke, om voor de meest ongewone restrisico’s te waarschuwen.
Offshore windparken geen alternatief
Wanneer men bedenkt, dat water een uitstekende geleider is, is scepsis bij de offshore windmolenparken op zijn plaats. Ook walvissen gebruiken bij hun gezang infrageluid, om over honderden kilometers met elkaar te communiceren. Experts vermoeden, dat de vibraties van de windmolenparken sommige soorten zullen verdrijven of hun voortplanting zullen verstoren. Een bijzonder probleem is de sterke sonar die bij seismische onderzoeken gebruikt wordt, om op de zeebodem de beste plaatsen voor windmolenparken te vinden. In Groot-Brittannië gaan walvis beschermers ervan uit, dat daardoor talloze walvissen gedesoriënteerd zullen raken en stranden.
Dus windturbines zijn dus geen apparaten die alleen het oog van de estheticus en de natuurliefhebber beledigen, maar zijn ook een groot risico voor de dierenwereld. Terwijl de agrarische gebieden steeds verder inkrimpen, vermeerderen zich de windturbines. De windparken zullen nog menige vriend van het milieu en energietransitie uit zijn slaap gaan houden.
Bronnen
Corten GP, Veldkamp HF: Insects can halve wind-turbine power. Nature 2001; 412: 41-42
Trieb F et al: Modellanalyse liefert Hinweise auf Verluste von Fluginsekten in Windparks. Energiewirtschaftliche Tagesfragen 2018; 68 (11): 51-55
Baerwald EF et al: Barotrauma is a significant cause of bat fatalities at wind turbines. Current Biology 2008; 18: R695-R696
Foo CF et al: Increasing evidence that bats actively forage at wind turbines. PeerJ 2017; 5: e3985
Nyári J et al: The effects of wind turbines on bat mortality and available solutions. EKOenergy Mai 2015
Payne KB et al: Infrasonic calls of the Asian elephant (Elephas maximus). Behavioral Ecology and Sociobiology 1986; 18: 297–301
Barklow WE: Amphibious communication with sound in hippos, Hippopotamus amphibious. Animal Behaviour 2004; 68: 1125–1132
Bevanger K et al: Pre- and post-construction studies of conflicts between birds and wind turbines in coastal Norway (Bird-Wind), Report on findings 2007-2010. NINA Report 620. Trondheim 2010
Marques AT, Moreira F: Wind turbines cause functional habitat loss for migratory soaring birds. Journal of Animal Ecology 2019; epub ahead of print
Pustkowiak S et al: The association of windmills with conservation of pollinating insects and wild plants in homogeneous farmland of western Poland. Environmental Science and Pollution Research 2018; 25: 6273–6284
Krueger M: Insekten halbieren teils Leistung von Windrädern und Windräder töten schätzungsweise 1.200 Tonnen Insekten pro Jahr. Science-skeptical.de vom 28. Feb. 2019
The WDCS claims the loud, low-frequency pulses used to chart the ocean depths interfere with the sonar whales and dolphins use to navigate.
Telegraph Reporters: Environmentalists link whale beachings to offshore windfarm sonar. The Telegraph 18. Sept. 2012
Bauer H: Grünes Vorzeigeprojekt wird zum Öko-Desaster. Offener Brief d. Schutzgemeinschaft Hardthäuser Wald e.V., vom 12. Juni 2016
Miller LM et al: Climatic Impacts of Wind Power. Joule 2018; 2: 1–15
Committee For A Constructive Tomorrow (CFACT)
Wang S, Smith P: Ecological impacts of wind farms on birds: Questions, hypotheses, and research needs. Renewable and Sustainable Energy Reviews 2015; 44: 599-607
Lieser M et al: Infrasound in the capercaillie (Tetrao urogallus). Journal of Ornithology 2005; 146: 395–398
von Muggenthaler EP et al: Songlike vocalizations from the Sumatran Rhinoceros (Dicerorhinos sumatrensis). Acoustics Research Letters Online 2003; 4: 83-88
Agnew RC et al: Wind turbines cause chronic stress in badgers (Meles meles) in Great Britain. Journal of Wildlife Diseases 2016; 52: 459-467
Heß A: Stuttgart 21: Wegen Juchtenkäfer – Gutachten bestätigt Manipulation. SWR 3 vom 19.2.2018
Heidenreich R: TÜV-Verband: Windrad-Unfälle sind Gefahr für Leib und Leben. Echo-online.de
