Door Udo Pollmer

Nog stijgen de graanoogsten wereldwijd. Niemand zou echter mogen geloven dat dit zo blijft, waarschuwt Udo Pollmer. Voor de dreigende neergang maakt hij "onbegrijpelijke" milieuverordeningen en ontelbare voorschriften voor landbouwers verantwoordelijk.

Met het zich settelen van de mens ontstonden de graanschuren van deze wereld, die sindsdien de voedselvoorziening van de bevolking veilig hebben gesteld. In de wildernis verzadigt een vierkante kilometer slechts een tot twee mensen. Wanneer deze wordt ontgonnen, kunnen daarvan dankzij moderne cultuur technologie duizenden mensen leven. Graanschuren bieden welvaart, maar wekken ook de verlangens van de buren. Honger was altijd de belangrijkste drijvende kracht achter de veroveringsoorlogen.

Zo veroverden de legioenen van Rome Sicilië, ook om de groeiende bevolking...

...van graan te voorzien. Later, na de nederlaag van Carthago in de derde Punische oorlog kwam de provincie in Afrika als vruchtbare graanschuur daarbij. En na de overwinning op Cleopatra, werden de uiterwaarden van de Nijl de derde broodmand van Rome. Zo bewaarde het Imperium haar interne stabiliteit.

Landbouw als basis van elke hoogcultuur

Een landbouw, die overschotten produceert, is de basis van elke hoogcultuur. Hierdoor kunnen steden worden verzorgd, waarmee een werkzame samenleving wordt gecreëerd. Met de groei van de nederzettingen ontstonden sociale hiërarchieën en een administratie, die op zijn beurt bijdroeg aan de ontwikkeling van het schrift. Wie van zonsopgang tot-zonsondergang op het veld ploetert, construeert geen turbines voor elektriciteitscentrales, schrijft geen symfonieën of kijkt uit naar de manen van Jupiter.

Volle graanschuren zijn niet natuurgegeven, al worden ze ook door de natuur bevorderd. Zij worden al generaties lang door mensen geschapen. Zelfs op de vruchtbare uiterwaarden van de Nijl had men al voor de hoogtijdagen van Rome, zijn twee oogsten te danken aan kunstmatige irrigatie. Veel graanschuren werden gevormd door ontginning, door de opbouw van humus door bemesting. Zij verdwijnen door uitputting van de gronden, afkoeling van het klimaat of oorlogshandelingen. Blijft vruchtbaar land slechts een paar jaar aan zijn lot overgelaten, dan verwildert het en gaat voor de productie van voedsel verloren.

De groeiende verstedelijking van onze wereld wordt opgevangen door de technologische vooruitgang: Vandaag wordt er twee keer zoveel graan verhandeld als twintig jaar geleden. De VS, de EU, Canada, Australië en Argentinië waren destijds de belangrijkste exporteurs. Tegenwoordig zijn het Rusland, Oekraïne, Kazachstan en Roemenië. Rond 1990 moesten de bewoners aan de Zwarte-Zee nog 30.000.000 ton importeren, tegenwoordig exporteren ze al 100.000.000 ton, en de tendens is stijgend.

Noord-Afrika heeft maïs nodig voor pluimveemesterij

Oekraïne heeft de afgelopen jaren enorme hoeveelheden voedertarwe aan de EU geleverd. Door de technologische vooruitgang, door veredeling, agrochemie en de inzet van landbouwmachines, veranderde dit: Oekraïne maar ook Rusland oogsten in toenemende mate waardevol broodgraan in plaats van voedertarwe. Daarmee neemt de voorsprong van onze landbouw af, die eveneens de wereldmarkt wil bedienen. Daarop dringt nu de Oekraïne naar boven met maïs. Dat weten de mensen van Noord-Afrika, en het Nabije -en Midden-Oosten waarderen. Ze hebben maïs nodig voor de pluimveemesterij, om nu eindelijk de mensen te voorzien van voldoende vlees tegen een billijke prijs.

Met het oog op de ontelbare regels voor onze landbouwers, hun verplichting tot uitvoerige administratie, de duistere voorwaarden waarvan word verondersteld dat ze de bescherming van de natuur zullen dienen, zal de kwaliteit van onze gewassen geleidelijk weer gaan dalen. Dat laat ook de ervaring uit Denemarken zien. Daar werd onder het mom van milieubescherming de inzet van mest en gewasbescherming aan banden gelegd. Na enkele jaren leverden de bodems, die voorheen zelfs de export van duur broodgraan mogelijk maakte, in toenemende mate goedkoop voedertarwe voor de varkens.

De handelsstromen veranderen voortdurend. Wie meent, door populistische verplichtingen op te leggen aan de landbouw - waarover heel de wereld zijn hoofd schudt - de mensheid een dienst te bewijzen, leeft in een gevaarlijke zeepbel. Nog stijgen de graanopbrengsten wereldwijd, maar niemand zou echter mogen geloven, enkel omdat onze schappen tientallen jaren vol zijn geweest, dat dit in de toekomst zo blijft. Een oogstuitval, onrusten in een producerende regio of een handelsoorlog - en de honger komt weer in het land en daarna dan paniek. Eet smakelijk!

Literatuur:

Chilla B: Neue Kornkammern versorgen die Welt. DLG-Mitteilungen 2019; H.1: 18-21

Diamond J: Guns, Germs, and Steel: The Fates of Human Societies. Norton, New York 1997

Eriksen LB: impact of fødevare- og landbrugspakken for future Danish wheat production. Cereal Network – Annual Meeting 2017

Rickman GE: The grain trade under the Roman Empire. Memoirs of the American Academy in Rome 1980; 36: 261-275

Dieterich J: Von der Kornkammer Afrikas zum Armenhaus. Stuttgarter Nachrichten, 11. Oktober 2018

Karl H, Noleppa S: Kosten europäischer Umweltstandards und von zusätzlichen Auflagen in der deutschen Landwirtschaft. Eine Analyse und Hochrechnung für durchschnittliche Betriebe und  den Sektor. HFFA Research Paper 05/2017

Gaupp Fetal: Dependency of crop production between global breadbaskets: a copula approach for the assessment of global and regional risk pools. Risk Analysis 2017; 37: 2212-2228