Door Udo Pollmer

Ook in de dierenwereld bestaan geschenken: maar wanneer een mannetje een wijfje een kunstig ingepakte prooi of de uitgekotste maaginhoud aanbiedt, streeft hij daarbij maar één doel na: de paarbereidschap te verhogen en daarmee de soort te behouden.

Het Max Planck Instituut voor evolutionaire antropologie in Leipzig verraste onlangs met de melding: "In het wild levende chimpansees delen voedsel met hun vrienden." Dit is bijna net zo verbazingwekkend als de vaststelling dat het water tamelijk nat is. Aangezien deze grote apen gezamenlijk jagen, word de buit ook gezamenlijk geconsumeerd. Degenen die ontbraken van de jacht, maar mee mag eten, zal de volgende keer zijn steentje aan het succes bijdragen.

Het interessante aan de melding is een onopvallend detail: in de urine van degenen die samen aten, bevonden zich...

...verhoogde gehaltes oxytocine. Dat is een hormoon, dat voor welbehagen zorgt en sociale banden verstevigt. En welk voedsel zorgt nu voor veel oxytocine? Groene salade? Nauwelijks, vooral vlees en honing schiepen tevredenheid en cohesie. Enkel gezonde groenten zou waarschijnlijk leiden tot verval van de sociale structuur – tenminste bij chimpansees.

Goede gaven in de vorm van een extra happening zijn niet ongebruikelijk in het dierenrijk. Maar daarbij gaat het meestal minder over de gemeenschappelijke jacht, maar vooral om het behoud van de soort. Bij veel insectensoorten serveren de mannetjes potentiële vrouwelijke partners een voedzaam geschenk, om hun paringsbereidheid vleugels te geven. Hoe waardevoller het aanbod, hoe des ten zeker is de werking. De mannetjes van een krekelsoort bieden de dames zelfs hun eigen vlezige achtervleugel aan. Na een voor beide partijen bevredigende tête-à-tête, zien de kerels er echter tamelijk verward uit.

Wie wat geeft, verwacht een tegenprestatie

Meer indruk maken geschenken, wanneer ze mooi ingepakt zijn, omwikkeld met edel weefsel. Sommige spinnenmannetjes presenteren hun buit als een praktische bundel omhuld met spinnenzijde. Individuen met weinig karakter kunnen daarbij de verleiding niet weerstaan, de mooie huls te gebruiken om waardeloze dingen zoals plantenzaden of etensresten, dat wil zeggen leeggezogen vliegen, te verstoppen. Schaam je spinnen, om zoiets aan jullie hongerige spinnendames aan te bieden!

Niet alleen insecten weten de verleiding van een geschenk te gebruiken, ook onder vogels bestaan zulke gevallen. De mannetjes van de zilvermeeuw bekoren hun aangebedenen, door hun maaginhoud voor hun voeten uit te kotsen. Voor zulke lekkernij laten meeuwinnen zich graag bestijgen. Even erotisch zijn de huwelijksgeschenken van de aaskever: in deze kringen is een dode muis de ultieme verleiding. Het geschenk wordt niet verpakt, maar liefdevol toebereid, net als een kerst gans: eerste wordt het haar verwijderd, dan het karkas eromheen gekauwd, tot een bal gevormd, met spijsverteringssappen gerijpt, ingegraven en houdbaar gemaakt. Wanneer de jonge aaskever-maden uitkomen, is het voor hen net Kerstmis.

Soms echter moeten de dames van hun kant een fatsoenlijke bruidsschat aanbieden, opdat de mannetjes zich überhaupt met hen inlaten. Vrouwelijke schaatsenrijders begrijpen hoe ze hen kunnen verleiden met een portie eetbare was. Zodra het mannetje haar rug beklimt, scheidt mevrouw schaatsenrijder de verleidelijke was uit door een klier aan de achterkant van het hoofd. Tot wel een week blijft ze haar vrijer voeren, terwijl hij op de rug van het vrouwtje troont.

Pinguin-dames willen een schelp

Antarctische pinguïns hebben andere zorgen. Voor het broeden hebben ze een groot aantal schelpen nodig, zodat het legsel niet aan de bodem vastvriest. Probleem: geschikte mosselen zijn schaars. Maar de pinguïn moeders in spe weten zichzelf te behelpen: wanneer haar echtgenoot op de verzameltoer is, gunnen een aantal van de dames andere mannetjes een vluggertje. Maar alleen voor de prijs van een schelp. Moeder natuur is gewoon de oudste bordeelhoudster ter wereld, die er altijd naar streeft het behoud van de soort veilig te stellen.

We leren: in het dierenrijk gaat het er net zo aan toe als bij ons op de sofa. Wie wat geeft, speculeert op een tegenprestatie. Heren, voor wanneer jullie nu overwegen om met Kerstmis, naar het voorbeeld van moeder natuur, eveneens mooie schelpen op de kadotafel te leggen, een mooi glanzend schelpproduct zal meer kans om succes bieden: de parel.

Misschien is er dan bij het feest in ruil ook iets om van te snoepen. Eet smakelijk!

Literatuur:

Jacob S: Freilebende Schimpansen teilen Nahrung mit ihren Freunden. Idw Pressemeldung vom 10. Oktober 2018

Samuni L et al: Social bonds faciliate cooperative resource sharing in wild chimpanzees. Proceedings of the Royal Society B 2018; 285: e2018163

Ainsworth C: Beastly gifts. New Scientist 2001; 172 (2322/2323): 48-49

Lack D: Courtship feeding in birds. The Auk 1940; 57: 169-178

Hooper R: Lovers share a meal. New Scientist 2015; 228 (3048): 24-25

Scott MP: The ecology and behavior of burying beetles. Annual Review of Entomology 1998; 43: 595–618