Brotzeit door Udo Pollmer

De verschillen in de mondflora tussen gezonde tanden en patiënten met cariës of parodontitis zijn frappand. Gezonde mensen hebben meestal bacteriën zoals...

...Streptococcus parasanguinis, evenals vertegenwoordigers van de genera Rothia en Neisseria. In carieuze tanden daarentegen domineren kiemen zoals Veillonella - of Prevotella in het geval van tandvleesaandoeningen - en de heilige Streptococcus mutans wordt niet eens meer genoemd.

Ondertussen bestaan er lange lijsten van beschermende bacteriën, tientallen soorten beschermen tanden en tandvlees. Maar een toevoer van "gezonde" kiemen zou weinig zin hebben, want die moeten ook passen bij het immuunsysteem. Er is een elegantere manier: geef de gewenste bacteriën te eten, dan gedijen de juiste bacteriën vanzelf. En waar grondvesten deze "tand-gezonde" bacillen zich? Nee, niet in vakkringen, maar in de tandplak en onder de tong! De allesbepalende werkstof, die alle beschermende troepen in de mond even hard nodig hebben, wordt geleverd door ons speeksel: het is het aloude nitraat.

Het nitraat komt hoofdzakelijk uit de voeding, maar ons lichaam maakt zelf ook een kleine hoeveelheid aan omdat het voor hem van levensbelang is. Vanuit de maag komt het in het bloedserum terecht en wordt van daaruit door onze speekselklieren geconcentreerd tot ongeveer tien keer de oorspronkelijke concentratie. In de mond zet het de gewenste flora om in nitriet. Dit doodt de bacteriën die tandbederf en parodontitis veroorzaken. Hoe meer nitraat in het speeksel, hoe beter; het is de belangrijkste sleutel tot onze tandheelkundige gezondheid.

Nitraat werkt niet alleen via nitriet antibacterieel - de nitraat-etende bacteriën verbruiken tegelijkertijd ook de zuren, die vrijkomen door de cariësbacterie, zodat deze de tand niet meer kunnen aanvallen. Bij een tekort aan nitraat verschuift de balans ten gunste van de cariësproducenten. Ook stress respectievelijk een verhoogde cortisolbelasting verschaft hen ook de overhand.

Tandarts Bob Rosier vat samen: "De nitraatreducerende bacteriën Rothia en Neisseria worden doorgaans in hogere concentraties aangetroffen bij mensen zonder mondziekte (in vergelijking met mensen met cariës, parodontitis of halitose) en ze vermeerderen zich, wanneer in klinische onderzoeken nitraat geconsumeerd word. (Ze) tonen aan dat bacteriën die normaal geassocieerd worden met ziekte, zoals Veillonella (cariës) en Prevotella (parodontitis), afnemen in aanwezigheid van nitraat." Nitraat zorgt voor eubiose in de mond.

Hoe lang is de tandheelkunde zich al bewust van dit feit? De eerste duidelijke studie die mij onder ogen kwam, werd gepubliceerd in 1948. Daarin heet het in een dierexperiment: "in alle gevallen hadden de groepen die nitraat in hun voedsel of water kregen minder cariës dan de controledieren". Je vraagt je af waarom zijn collega's zich desondanks alleen met fluoride in drinkwater bezighielden, maar nooit met nitraat. Misschien omdat nitraat in water onbeduidend is in vergelijking met groenten zoals sla, rode bieten of rucola? Zoals bekend zit daar honderd tot 500 keer meer in.

Nitraat, d.w.z. salpeter, is "het" voorbeeld van een traditionele natuurgeneeskundige therapie. In de Chinese TCM zou het zelfs al 1.000 jaar geleden zijn voorgeschreven als therapeutisch middel voor ontstekingen in de mond en keel. Lange tijd is het vooral gebruikt als drievoudig molecuul in de vorm van nitroglycerine voor bronchiale astma. Het lichaam vormt er nitriet uit en vervolgens wordt de eigenlijke werkzame stof stikstofmonoxide gevormd, een Second Messenger. Dit heeft een vaatverwijdend effect. Het fysiologische reactieproduct stikstofmonoxide werkt overigens ook bij Viagra. Voor de tandheelkunde heeft de uitgangsstof nitraat, die in de mond volledig toereikend zou zijn, echter een probleem: puur nitraat kost bijna niets.

Waarom lijden vegetariërs dan vaak aan kapotte gebitten?

Omdat veel vegetariërs, in plaats van hun groenten grondig te koken, belang hechten aan een "zuinige" bereiding. Daarom eten ze waar mogelijk rauwe groenten bereid met zure dressings. In plaats van bessengelei op beboterd brood worden de caloriearme bessen één voor één geplukt op het bureau, omdat ze te zuur zijn als ze in één keer worden gegeten. Degenen die zichzelf als bijzonder verlicht beschouwen, poetsen regelmatig hun tanden na het eten. Zelfs nitraat is hiertegen machteloos.

Alleen maar pijnlijk

En waar blijft het wondermiddel fluoride, dat het glazuur remineraliseert? Duitsland’s hereniging in 1989 gaf hierop een mooi antwoord. De Wende betekende het einde van de fluoridering van het water in de DDR. Maar in plaats van de gevreesde toename van cariës, werden het er juist minder. De experts namen plichtsgetrouw aan dat de kinderen hun tanden beter hadden gepoetst en meer fluoridezout hadden geconsumeerd.

Al in 1982 waren er talloze rapporten uit geïndustrialiseerde landen die een afname van tandbederf lieten zien, of ze nu gefluorideerd hadden of niet. Er volgden grootschalige onderzoeken waarin ook geen tastbaar voordeel werd gevonden. En soms, zoals in de DDR, treedt een afname van tandbederf alleen op als er geen fluoride wordt gebruikt.

Tandartsen in de VS hebben een interessante verklaring voor dit onverwachte effect paraat: de diffusie. Dat wil zeggen: alle mensen, die zonder fluoride in hun water leven, zouden elders gefluorideerd water drinken. Daarom dalen de cariëscijfers overal, of er nu fluoride is of niet. Nog curieuzer is het, dat in de stortvloed van studies nergens de sleutel tot tandgezondheid, de nitraatinname, geregistreerd word. Dit kan geen toeval of een vergissing zijn. Het helpt echter wel de vele volledig erratische resultaten te begrijpen. En het maakt het mogelijk de studies naar believen te manipuleren om fluoride, tandpasta of "preventie" aan te prijzen.

Tandartsen beroepen zich het liefst op oeroude studies, zoals de 21-stedenstudie uit de jaren veertig. Deze studie had aangetoond dat tandbederf minder vaak voorkomt in de VS wanneer kinderen opgroeien in gebieden met veel fluoride in het drinkwater. Het werd de belangrijkste pijler van de wereldwijde fluorideringscampagne. Maar een banale reden droeg bij aan het effect: Hoe meer fluoride er in het drinkwater zit, hoe later de blijvende tanden komen - zoals een paar jaar later werd ontdekt. Dientengevolge wordt de rijping van het organisme van het kind vertraagd. Als de blijvende tanden later komen, dan hebben deze kinderen natuurlijk minder cariës op dezelfde leeftijd.

De aap uit de mouw

Er zijn dus gecultiveerde twijfels over de verharding van het tandglazuur door fluoride. Laten we dus de carrousel van theorieën en geloofsovertuigingen eens bestijgen: Ten eerste moet het worden geconsumeerd in drinkwater. In 1956 schreef het Deutsche Medizinische Wochenschrift (Duits medisch weekblad) dat alleen dit "een redelijk gelijkmatig fluorideniveau in het bloed" zou garanderen. Op deze manier zou het continu via speeksel worden uitgescheiden en in het glazuur worden opgenomen.

Een Cochrane-analyse van 107 prospectieve onderzoeken eindigde met een vernietigend oordeel: "We vonden geen bewijs (...) om de werkzaamheid van waterfluoridering t.b.v. cariëspreventie bij volwassenen vast te stellen." In theorie zou fluoride op zijn minst de ongelijkheid in cariëscijfers telkens naar sociale status moeten nivelleren. Maar niets van dat alles gebeurde. Dit is niet alleen een afkeuring van fluoridering, maar ook van de tandheelkunde, die al tientallen jaren geen bruikbare gegevens kan of wil leveren, over haar wereldwijde prestigeproject.

Ondertussen wordt fluoride in water niet alleen als zinloos beschouwd, maar ook als gevaarlijk, aldus professor Franz-Xaver ReichI, hoofd van de afdeling Tandheelkundige Toxicologie aan de LMU München: "Drinkwaterfluoridering zou onder geen enkele omstandigheid gedaan moeten worden", per slot van rekening fluctueert de wateropname over een groot bereik, denk maar aan wedstrijdsporters. Dat is "extreem kritisch".

Tabletten zouden dus moeten leiden tot gezonde tanden. Als de tablet "oplost in de mond, heeft het een lokaal effect op de tanden" en dat is veel beter dan via het bloed. Adrian Lussi klaagt echter dat er "heel weinig bewijs uit klinische studies is voor het gebruik van fluoridetabletten". De tabletten voor kinderen waren niet echt een goed idee.

Nu mengden ze de fluoride in het zout, je kon immers "nooit overdoseren" omdat anders alles te zout zou worden, weet Franz-Xaver Reichl. Bij het drinkwater is er niet zo'n zelfbeperkend effect. Dat is absurd. Zout, d.w.z. natrium, en water zijn in evenwicht: als je veel zout, drink je veel. En omgekeerd. Daarom is de fluoridering van zout net zo'n dubieus idee als die van water. Zou het fysiologische verband tussen water en natrium werkelijk niet meer bekend zijn bij onze artsen? Welterusten dan maar!

Daarbij bestaat er volgens Lussi ook maar "vrij zwak bewijs voor de fluoridering van keukenzout". Hij verwijst naar de enige meta-analyse tot nu toe. Deze schrijft plichtsgetrouw een positief effect toe aan zout, maar op basis van methodologisch waardeloze onderzoeken; mede omdat de testpersonen onbekende hoeveelheden fluoride binnenkregen "uit talloze andere bronnen".

Tegenwoordig geven tandartsen de voorkeur aan "lokale fluoridering", volgens een van hen op het web: "Gefluorideerde tandpasta's, tandgels, mondspoelingen, kauwgom en flosdraad beschermen beter tegen cariësvorming dan gefluorideerd drinkwater, zout of fluoridetabletten". Er is zelfs een Cochrane-analyse over tandpasta: de auteurs ondersteunen gefluorideerde tandpasta in hun conclusie, maar hebben geen "vertrouwen" in hun "schattingen". Nogmaals: Predicaat waardeloos!

De Duitse tandenpriesters zijn het er niettemin over eens dat fluoride het glazuur weer fris maakt. Hoe dit dan plaats zou vinden is het onderwerp van eigenzinnige chemische speculaties. De theorieën komen en gaan als griepgolven. Lussi klaagt dan ook, dat de onderzoeken naar de werking van fluoride voortdurend "tegenstrijdige resultaten" opleveren.

Dan komt bij Lussi de aap uit de mouw: "Kleine hoeveelheden opgeloste fluoride in de omgeving van de tand remmen demineralisatie effectiever dan opgenomen fluoride." De werking komt dus van de fluoride, die helemaal niet door de tand wordt opgenomen! Boem - hier stort een tempel in, de tempel van de gelovigen in de heilige fluoride. Nu mogen de kooplieden en tollenaars in witte jassen nieuwe heilige legendes breien.

Niet onder het eten, rechtstreeks in de mond!

Wanneer fluoride het tandglazuur helemaal niet "hardt", wat voedt dan de aanhoudende berichten over de werkzaamheid ervan? Laat men de gebedsmolens van de priesters buiten beschouwing, dan wordt een heel ander mechanisme zichtbaar: fluoride verandert de mondflora. Beschermende bacteriën zoals Rothia vermenigvuldigen zich in speeksel of tandplak. Vandaar de incidentele effecten! Fluoride werkt dus op een vergelijkbare wijze als nitraat. De vele theorieën over hoe fluoride de tand harder maakt, dienden om de zaak te verdoezelen. Het glazuur herstellen, dat is de taak van het speeksel.

De sterke antibacteriële werking van fluoride is al honderd jaar bekend. Het gebruik ervan als conserveermiddel was en is wereldwijd verboden vanwege de aanzienlijke giftigheid. In de levensmiddelen-vakliteratuur wordt het verbod gerechtvaardigd door het feit dat fluoriden "schadelijk werken op de bot -en tandstofwisseling". Bij orale opname volgt een snelle en bijna volledige absorptie. Natriumfluoride vormt door het zoutzuur van de maag fluorwaterstof, een kleurloos, prikkelend ruikend, tamelijk giftig gas. Dit wordt snel geabsorbeerd door het maagslijmvlies. Het is begrijpelijk dat natriumfluoride ook een goed houtverduurzamingsmiddel is en een geweldig insecticide tegen kakkerlakken. Het hoort niet thuis in voedsel. Maar in de mond bevordert het de gezondheid...

Dus waarom een kakkerlakkengif als nitraat ook volstaat? Het is veel effectiever en daarbij ongevaarlijk. Het is van levensbelang voor planten en dieren. Nitraat zorgt voor vruchtbare grond en rijke oogsten. Zonder nitraat is er geen eiwit en dus geen dierlijk leven. Het wordt ook al eeuwenlang over de hele wereld gebruikt om voedsel te produceren: Voor het zouten van vis en vlees en als conserveermiddel voor kaas.

Hoe veilig is fluoride?

Toch garandeert de industrie dat fluoride, maar niet nitraat, volkomen veilig is, of het nu in drinkwater, tandpasta of fluoridelakken in de mond zit. Er is dringend behoefte aab een algehele beoordeling. Fluoride wordt niet alleen opgehoopt via de vele mondverzorgingsproducten, maar ook via voedsel. Fosfaatmeststoffen verrijken de bodem met fluoride, dat vervolgens wordt aangetroffen in de oogst en in het grondwater. Als bruinkool wordt gebruikt voor verwarming of elektriciteit wordt opgewekt in kolencentrales, komen er aanzienlijke hoeveelheden fluoride vrij in de lucht. Vandaag de dag is fluoride een globaal milieugif.

Tachtig jaar geleden was deze wijdverspreide blootstelling in Europa en de VS nog een uitzondering. Dit zou kunnen verklaren waarom er tegenwoordig nauwelijks positieve effecten op tanden worden waargenomen bij toediening van fluoride. Volgens Cochrane wijzen „onderzoeken van voor 1975 erop dat fluoridering van water bij kinderen (...) een cariësverlagend effect heeft". Om wat voor reden dan ook kunnen deze "indicaties" echter niet meer bevestigd worden en kunnen daarom volgens Cochrane niet meer gebruikt worden voor aanbevelingen. Nadat in regio’s met fluoride-arm water jonge mensen toch steeds vaker aan fluorose gingen lijden, roept een recente Poolse studie op om nu eindelijk eens de resterende bronnen van fluoride te identificeren.

Onze tandheelkundige professoren doen blijkbaar geen moeite om vast te stellen hoeveel fluoride hun patiënten werkelijk binnenkrijgen. Zwarte thee bevat bijvoorbeeld vaak aanzienlijke hoeveelheden - tot 10 mg per liter (in gedroogde bladeren gemiddeld 100 mg/kg). Instant ijsthee veroorzaakte schade aan het skelet omdat het van zwarte thee wordt gemaakt. First flush is het minst vervuild, terwijl goedkope ramsjthee, geperst uit takjes, fruit en theeafval, regelrecht met fluoride vervuild is. In Tibet worden zwangere vrouwen en moeders die borstvoeding geven gewaarschuwd om dit product, dat typerend is voor het land, niet te drinken om hun kinderen te beschermen.

Vissig

Het gehalte in voedsel is onderhevig aan verbazingwekkende schommelingen: In de tandheelkundige literatuur wordt beweerd dat 85 gram makreel een avontuurlijke 1.128 milligram fluoride bevat. Het is bekend dat precieze cijfers indruk maken op leken - hoe onzinnig ze ook zijn. Zelfs als de auteurs waarschijnlijk microgrammen bedoelden in plaats van milligrammen, laat een blik op de gezaghebbende literatuur35 zien dat 100 gram makreel gemiddeld slechts ongeveer 30 microgram fluoride bevat. De andere hoeveelheden die in het bovengenoemde werk worden genoemd zijn ook vreemd voor een vakpublicatie, maar worden geadeld door een "deskundige mening" van een professor in de tandheelkunde uit Jena.

Vis kan inderdaad aanzienlijke hoeveelheden fluoride bevatten. Echter alleen als de graten meegegeten worden. In de Indiase provincie Karnataka volgde fluorose op de consumptie van vis, omdat daar vaak soorten als sardines met tot 5 mg fluoride per kilo geconsumeerd worden. Wie weet hoeveel ze binnenkrijgen via mineraalwater, soja of vis? Sardines in blik (met graten) en sojamelk bevatten tot 15 mg/kg, kelptabletten meer dan 300 milligram per kilo en voedingssupplementen (visgratenmeel) tot een gram fluoride per kilo - extreme waarden die laten zien hoe hoog de inname kan zijn als het misgaat.

Volgens de Amerikaanse National Academy of Sciences in 1977 kan iedereen die 2 milligram fluoride per dag binnenkrijgt na 40 jaar fluorose van het skelet verwachten. In 1996 verklaarde de WHO dat "er tot dusverre geen studies voor handen zijn die aangetoond hebben, dat er bij mensen klinisch zichtbare tekenen voor een fluoridetekort zijn". Desondanks verhoogde de WHO in 2002 de limiet voor kinderen tot 2 mg per dag en voor volwassenen tot 4 mg. Tegenwoordig halen we gemakkelijk de twee of zelfs vier milligram. De Duitse Vereniging voor Voeding beveelt 1 mg per tablet per dag aan als basis en daarbovenop keukenzout met fluoride - met 4 gram zout nog eens een milligram.

In 2018 waarschuwde het Federale Instituut voor Risicobeoordeling de beroepsverenigingen voor lichtzinnige aanbevelingen. Het klaagde dat "er een gebrek is aan belastbare wetenschappelijke studies over de voordelen en risico's van cariëspreventie door fluorsupplementen." Toch willen onze beroepsverenigingen fluoride al aan de pasgeborene geven. Volgens mondhygiënist professor Georg Gaßmann is de fluoride-inname van zuigelingen "ongeveer 70 keer zo hoog als die van een volwassene wanneer gefluorideerd drinkwater wordt gebruikt", omdat ze in verhouding tot hun lichaamsgewicht veel meer drinken dan volwassenen. Kleine kinderen slikken ongeveer de helft van de tandpasta door, omdat velen nog niet kunnen spugen.

Waarom wordt fluoride aanbevolen voor kinderen die borstvoeding krijgen, ook al hebben ze minder kans op cariës dan kinderen die flesvoeding of zelfs sojamelk krijgen? Bovendien bevat flesvoeding vaak veel fluoride. Als het wordt bereid met gefluorideerd water, is fluorose voorgeprogrammeerd. Het feit, dat moedermelk vrijwel geen fluoride bevat, hoewel er in het moedermelk-serum genoeg voorhanden zou zijn, zou aan het denken moeten zetten. Als moeders die borstvoeding geven fluoridetabletten slikken, zoals wordt aanbevolen, verhoogt dit de fluoride-uitscheiding via de melk echter slechts in geringe mate.

Onvolwassen calculaties

Volgens veel artsen bevat moedermelk te weinig fluoride, te weinig vitamines, maar te veel suiker (lactose), te veel dierlijk vet en te veel cholesterol. Er is geen gebrek aan publicaties, die ertoe dienen, om de verkoop van preparaten voor moeder en kind te stimuleren en moeders die borstvoeding geven van hun stuk te brengen. Zo zou een iets hoger lactosegehalte in moedermelk meer cariës bij de zuigeling veroorzaken.

Bij zuigelingen, die langer dan een jaar borstvoeding krijgen, lukt het steeds vaker om dergelijke resultaten te genereren. Franse tandartsen geven als reden: "Na het eerste levensjaar is het moeilijk om onderscheid te maken tussen bescherming en verergering van cariës vanwege een verscheidenheid aan verstorende factoren, zoals voedingsgewoonten, die per land en gezin verschillen, en mondhygiëneproblemen." Door de juiste selectie van proefpersonen kan het gewenste resultaat gemakkelijk worden verkregen.

Bij volwassenen wordt fluoride binnen enkele uren door de nieren uitgescheiden. Dit is een duidelijke indicatie van een brisante substantie. Een deel van de fluoride wordt opgesloten in het bot en later geleidelijk vrijgegeven en uitgescheiden. Vanuit tandheelkundig oogpunt is de uitscheiding van fluoride via speeksel van bijzonder belang. Maar deze is te verwaarlozen. Blijkbaar wil het lichaam voorkomen dat de stof een tweede keer wordt opgenomen. Nitraat daarentegen wordt door de speekselklieren bereidwillig geconcentreerd.

Fluorose

Fluorose van de tanden is het eerste symptoom van een overdosis: het glazuur verkleurt, er ontstaan witte tot bruine vlekken. Preventie-tandartsen doen dit af als triviaal en zeggen dat de vlekken alleen cosmetisch zijn. Hoe past dit in de reclame van veel tandartspraktijken dat alleen een gaaf gebit een onbevooroordeelde glimlach mogelijk maakt? Het gevoel van eigenwaarde lijdt onder vlekkerige tanden. Het zakelijke gewin door esthetische tandheelkunde compenseert in ieder geval de tandarts.

Volgens Cochrane "bestaat er een significante samenhang tussen tandfluorose (...) en de hoeveelheid fluoride", wat volgens de vakpers een "ernstige ziekte" is. Ondertussen heeft in Duitsland "in totaal ongeveer 15% van de kinderen op 10-jarige leeftijd tandfluorose", aldus Franz-Xaver Reichl. Met andere woorden, consequente preventie is erin geslaagd om het gebit van een op de acht kinderen te beschadigen, met als gevolg dat vele meisjes niet meer durven te lachen.

Een leerboek voor tandartsen geeft cynisch commentaar op dit effect: "Als het drinkwater 2 ppm of meer fluoride bevat, zien de tanden er extreem wit uit". Naarmate de fluorose voortschrijdt, worden de tanden gevoeliger voor cariës en kunnen ze zelfs afbrokkelen. Dit is algemeen bekend; in 1940 waarschuwde het American Journal of Public Health: "Er is voldoende bewijs dat gevlekte tanden, hoewel ze iets beter bestand zijn tegen tandbederf, structureel zwak zijn, wat bij beginnende cariës helaas vaak catastrofale gevolgen heeft."

In de Verenigde Staten lijden twee op de drie adolescenten al aan fluorose. Daarom staat op Amerikaanse tandpasta's de waarschuwing dat ze buiten het bereik van kinderen jonger dan 6 jaar gehouden moeten worden. Als ze er toch van snoepen, moet het antigifcentrum worden ingelicht. In andere delen van de wereld is niet zozeer mondhygiëne de oorzaak, maar de consumptie van zwarte thee, vooral in combinatie met verhoogde fluorideniveaus in het water.

Een klus voor de botten

Fluorose verkleurt niet alleen de tanden, maar tast ook het skelet aan bij verdere inname. "Vroege fluorose van het skelet is klinisch niet duidelijk en gevallen betreffen vaak jongvolwassenen met als enige klachten vage pijn en stijfheid in de kleine gewrichten van de handen, voeten, polsen, schouders en onderrug. Veel onderzoekers hebben opgemerkt dat vroege skeletfluorose ongemak en pijn aan het bewegingsapparaat kan veroorzaken, ook al zijn er geen duidelijke klinische symptomen."

Bij Indiase artritispatiënten was de schade aan de knieën groter naarmate het fluoridegehalte in het serum hoger was. In China was er een correlatie tussen artritis en het fluoridegehalte in de urine. De vorming van apatietmicrokristallen in de gewrichten wordt als oorzaak gezien. Het kan goed zijn dat delen van Azië te kampen hebben met een verhoogd fluoridegehalte in het water en dat mensen ook thee drinken, waardoor gewrichtsproblemen vaker voorkomen. Maar het ondoordachte gebruik van fluoride in Europa is niet erg geruststellend.

Het zou dus niet hoeven te verbazen, wanneer patiënten met rugklachten of gewrichtspijn in hun jeugd door hun overbezorgde omgeving aan ijverige tandverzorging gewend werden, en al op de kleuterschool fluoridetabletten moesten slikken. In sommige inrichtingen konden de kleintjes in de pillenpot grijpen en er een handvol van nemen. Misschien had de maatregel een heel ander doel: in mijn kindertijd was er altijd een heleboel gedoe als wij kinderen tabletten moesten slikken. Met de fluoridepillen slaagden de kleuterscholen erin om de kinderen er alvast aan te laten wennen. Vanaf dat moment was het slikken van tabletten normaal voor de kinderen.

Toen duidelijk werd dat fluoride in hogere doseringen de botten beschadigt - ze worden broos en versplinteren als porselein in duizend stukjes bij een val of ongeluk, kwamen artsen op het idiote idee om deze fluoride voor te schrijven als preventief middel tegen osteoporose. Naar het motto: Wat de tand kan verharden, moet ook de botten kunnen verharden. Fluoride verhoogt weliswaar de botdichtheid, maar vermindert fracturen niet. Integendeel, volgens het German Medical Journal creëert het "mechanisch inferieur botweefsel" dat gemakkelijk breekt. Deze fijn versplinterde breuken zijn een nachtmerrie.

Het duurde jaren, voordat dit experiment ter preventie van osteoporose als dwaling erkend werd. Tegenwoordig worden fluoriden nog maar zelden voorgeschreven, en alleen onder speciale voorzorgsmaatregelen zoals een constante controle van het fluorideniveau in het bloed.

Klaar met de zenuwen

Fluoride passeert de bloed-hersenbarrière en ook - zij het langzamer - de placentabarrière. Voor het ongeboren kind en zijn bovenkamertje dreigt gevaar, in ieder geval bij hoge innameniveaus. De eerste solide publicatie over dit onderwerp verscheen in 1994. De toxicoloog Phyllis Mullenix uit Boston had bij zwangere ratten aangetoond dat fluoride leidt tot hyperactiviteit bij de nakomelingen. Postnataal toegediend, veroorzaakte het echter bij ratten wat Mullenix het "Couch Potato Syndrome" noemt: een gebrek aan initiatief en activiteit.

Drie dagen nadat haar werk door het Journal of Neurotoxicology and Teratology geaccepteerd werd voor publicatie, volgde haar ontslag. Alle financiering werd snel stopgezet en haar gespecialiseerde laboratorium werd onbruikbaar gemaakt. In plaats daarvan kreeg haar universiteit nieuw onderzoeks geld van een tandpastafabrikant. In 2004 verklaarde het overkoepelende orgaan van de Amerikaanse Vereniging van scheikundigen, Chemical & Engineering News, dat het algemeen bekend was dat kritiek op fluoridering wetenschappelijke carrières vernietigde.

Het uitschakelen van critici was de zorg van twee groepen: Ten eerste de US-Aluminium -Industrie, die de schadeclaims zat was, omdat rondom hun fabrieken de gewassen en het vee door fluoride dood ging, en door arbeiders die door fluoridedampen leden aan chronische aandoeningen zoals verbening van de ruggengraat. De tweede player was de Amerikaanse regering, die het geheime Manhattan Project leidde. Men had uranium nodig om atoombommen te maken. Fluoride is nodig om het te winnen. Om mogelijke kritiek in de kiem te smoren, was het een ingenieus marketingidee om te verkondigen dat fluoride zou voorkomen dat de tanden van kinderen vreselijke pijn zouden lijden.

Om deze redenen heeft zich decennialang niemand aan de neurotoxiciteit gewaagd, hoewel al in 1937 in gebieden met endemische fluorose werd opgemerkt dat veel mensen daar klaagden over geheugenverlies, hoofdpijn, slaperigheid, tremor en ataxie. Inmiddels hebben onderzoeken op dieren en mensen bevestigd dat fluoride het bovenkamertje kan beschadigen, vooral bij kinderen. Dit vormt al een risico tijdens de zwangerschap. Volgens een Australisch onderzoek waren "hogere fluoridespiegels van de moeder tijdens de zwangerschap verbonden met een lager IQ bij de kinderen (...)".

"Verhoogde fluoride-inname tijdens de vroege ontwikkeling kan leiden tot IQ-tekorten die aanzienlijk kunnen zijn," aldus Philippe Grandjean, professor in de milieugeneeskunde in Odense. Dit effect is nu onomstreden, net als de toename van hyperactiviteit bij kinderen. Een recente analyse uit China vat samen: "Chronische fluorose leidt niet alleen tot een verslechtering van de concentratie, leer- en geheugenprestaties, maar resulteert ook in psychologische symptomen zoals angst, spanning en depressie."

In het algemene beeld lijken de gegevens over neurotoxiciteit echter inconsistent. Sommige reviews benadrukken dat de meerderheid van de studies wel neurotoxische effecten vindt, maar dat het bewijs niet altijd zeker is vanwege methodologische tekortkomingen. Hier zijn drie redenen voor: ten eerste zijn sommige auteurs waarschijnlijk uit op nieuw onderzoeksgeld; ten tweede beperken velen zich tot fluoride in drinkwater zonder andere fluoridebronnen te onderzoeken; en ten derde, en dit is de belangrijkste reden: fluoride heeft een wisselwerking met andere ongewenste substanties.

Hier is aluminium de sleutel tot begrip: in waterige oplossing vormen zich aluminium-fluoridecomplexen die gemakkelijk worden opgenomen. Fluoride zorgt er dus voor dat het lichte metaal in de hersenen kan worden opgenomen. Dit betekent dat neurotoxische effecten zoals dementie duidelijk het gevolg zijn van de combinatie met aluminium. Omdat aluminium ook het skelet beschadigt, is het redelijk om te denken dat fluoride en aluminium hier ook samenwerken.

Door de effecten van fluoride en aluminium afzonderlijk te onderzoeken, kunnen de gevolgen verborgen worden. De blootstelling van mensen aan deze twee elementen is de afgelopen decennia voortdurend en massaal toegenomen. De directe combinatie van fluoriden met aluminium in tandpasta wordt als bijzonder alarmerend beschouwd.

Waar ligt de grens?

Bij welke dosis wordt fluoride gevaarlijk? Fluoride is een giftige stof waartegen het lichaam zich wijselijk probeert te beschermen. Daarom zijn de gehaltes in bloed, moedermelk of speeksel van zuigelingen opvallend laag. Het lichaam houdt de mondholte zoveel mogelijk vrij van fluoride. In plaats daarvan wordt het in recordtijd uitgescheiden via de urine. Door de alomtegenwoordige verspreiding is er niet langer een "veilig innameniveau" voor dit milieutoxine, noch voor de zuigeling noch voor de volwassene, ook al kan en moet het lichaam omgaan met deze natuurlijke substantie. De prijs hiervoor is een fluorose.

Het toevoegen, zoals in ons land wordt aanbevolen, geldt elders als verdacht. In 2006 bekritiseerde de Amerikaanse National Research Council waarden van 2 en 4 mg fluoride per liter, daar deze volstaan om fluorose te veroorzaken. De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) deet merkwaardige "aanbevelingen", om deze vervolgens met de opmerking "geloofwaardige en representatieve data over de totale fluoride-inname van Europeanen zijn niet beschikbaar", naar het rijk der fabelen te verwijzen.

Niemand weet, hoeveel fluoride hij inneemt, maar we moeten allemaal dagelijks tabletten slikken en fluoridezout gebruiken. Gezien de aanzienlijke gevolgen voo het skelet, de intelligentie en de psyche - vooral in combinatie met aluminium - werken onderzoekers over de hele wereld aan manieren om de niveaus in water, milieu en voedsel te verlagen.

Waartoe dient dus de opdringerige fluoride-propaganda, waardoor iedereen, die hier het licht der wereld aanschouwt, al vanaf de eerste levensdag mag genieten van de zegeningen van de preventie ? Dat het om de gezondheid van het gebit gaat is niet geloofwaardig.

Over de psychopathologie van de suikervrees

Welke kracht zit er achter de suikerverboden? Waarom spelen ouders het klaar, hun kinderen zo te dresseren, dat ze op een kinderverjaardagsfeestje zeggen, dat ze helemaal niet van snoep houden? Wat beweegt volwassenen om hun kinderen toe te staan chocolade te eten, maar hen te dwingen meteen daarna hun tanden te poetsen? Om ze de heerlijke nasmaak te ontzeggen? Het voelt boosaardig aan.

Het gaat er niet om, kinderen in elke situatie te kalmeren met suiker, maar om een rustige omgang met zoetigheid. Iets waar ons lichaam prenataal op voorgeprogrammeerd is, net zoals op honger of dorst. Vooral slanke kinderen hebben een uitgesproken hang naar snoepen. Dit komt door hun gevoeligere temperatuurregeling. Mensen met weinig onderhuids vet koelen sneller af.

Natuurlijk kunnen kinderen in plaats van suiker ook druivensap of druiven consumeren. De kleintjes doen dit graag omdat er meer suiker in zit dan in frisdrank. Maar in druivensap geldt de suiker als veel gezonder, want moeders drinkt het zelf ook graag.

Waar komt deze dubbele moraal vandaan? Enerzijds haalt het lichaam, wat het nodig heeft zonder er lang om te vragen. Anderzijds probeert de mens, naar zijn geloofsovertuiging te handelen. Het christelijke Avondland is bang dat Satan de mensen verleidt. Dit wereldbeeld ligt ook ten grondslag aan het medische denken. Kwade geesten, de vlucht van heksen en zondige verleidingen waren altijd al de oorzaak van al het lijden. De beroemde arts Paracelsus publiceerde bijvoorbeeld zijn werk "De herkenning en behandeling van hekserige ziekten" in 1531. Paracelsus wordt beschouwd als een grondlegger van de moderne geneeskunde.

In de voedingsgeneeskunde is deze denkwijze vandaag de dag nog steeds populair. De Zwitserse arts Max Bircher-Benner probeerde oorzaken van ziekten te onderzoeken door te testen waar hij niet zonder kon. Als kettingroker vond hij het moeilijker om zout op te geven dan zijn tabak, dus werd zout ontmaskerd als de boosdoener. Hetzelfde geldt vandaag voor suiker en vet. Beide zijn verleiders!

Waarom waarschuwen voedingsdeskundigen alleen tegen begeerde spijzen? Onpopulair, onsmakelijk, zelfs oneetbaar voedsel wordt, impliciet, uitgeroepen tot gezond voedsel. Maar kan het zijn dat mensen altijd de verkeerde dingen eten? Tenslotte is eetlust verankerd in ons lichaam. Het is een geërfde innerlijke sturing. Het beloont biologisch doelgerichte handelingen met lust en vreugde. Dit buiten bedenkelijke wezens uit om met waarschuwingen over het wat al te menselijke, de menselijke instincten, macht over anderen te krijgen.

Wie door vermaningen van geestelijken, artsen, buren of adviseurs, ingaat tegen zijn eigen levensvreugde en dat van zijn beschermelingen, komt op een hellend vlak terecht en onderwerpt zich aan diegene, die onder het mom van preventie geïnteresseerd zijn in hun ondergang.

De verraderlijke term "eetzonde" duidt op een psychologische dispositie, die door religie van generatie op generatie wordt doorgegeven. Vandaar de absurde strijd tegen alles wat zoet en vleselijk is. Daarom moeten zelfs de jongste kinderen gewaarschuwd worden tegen suiker en hamburgers. Daarentegen vieren kinderen in het Morgenland één keer per jaar onbekommerd een suikerfeest, graag ook met hamburgers.